Χρονοταξίδια, μύθοι και πραγματικότητα
Στις αρχές του ΙΣΤ αιώνα ο Λουδοβίκος Αριόστο με τον Μαινόμενο Ορλάνδο του φαντάζεται έναν ιππότη που με τη βοήθεια ενός άρματος που έσερναν τέσσερα άλογα. φτάνει στην Σελήνη και ανακαλύπτει όλα όσα χάνονται στην γη, τα δάκρυα της λύπης και του πόνου, τα απραγματοποίητα σχέδια και τις ανεκπλήρωτες επιθυμίες των ανθρώπων. Τη σκυτάλη παίρνει ο Sir Francis Godwin με το «The Man in the Moon», ένα εμπρηστικό κείμενο του αγγλικανού επισκόπου που δημοσιεύτηκε το 1638 με θέμα το ταξίδι στη Σελήνη ενός Ισπανού, του Ντομινίκ Γκονζάλες, ο οποίος φτάνει στο Φεγγάρι, χάρη σε κάτι αγριόχηνες τις οποίες είχε εκπαιδεύσει υπομονετικά για τις μακρινές περιπλανήσεις του.
Ο Σιρανό ντε Μπερζεράκ αργότερα κατασκευάζει έναν πολυώροφο πύραυλο, εγκαταλείπει τη Γη, εκτοξεύεται στον αέρα και τελικά φτάνει στη Σελήνη και συναντά τον ήρωα του του Francis Godwin, ο οποίος έχει ήδη πια ενταχθεί στην κοινωνία των «Σεληνιτών»...
Έναν αιώνα αργότερα, ο Κέπλερ στέλνει τον δικό του ήρωα του στους «Σεληνίτες», με τη βοήθεια ενός πνεύματος, ενώ ο David Russen, το 1703 στο δικό του «Ταξίδι στη Σελήνη» χρησιμοποιεί ως μέσο μεταφοράς ένα απλό ελατήριο.
Ο Ιούλιος Βερν με το βιβλίο του «Από τη Γη στη Σελήνη», που δημοσιεύτηκε το 1865, διεκδικώντας πια με το έργο του αυτό τον επίζηλο τίτλο του πατέρα της επιστημονικής φαντασίας, άσχετα αν πολλούς αιώνες νωρίτερα, εκλεκτοί συνάδελφοί του είχαν ταξιδέψει με τη φαντασία και την πένα τους έως το ουράνιο αυτό σώμα που μαγνητίζει συχνά τα βράδια τα βλέμματα των ανθρώπων.
Μέχρι και ο Εντγκαρ Αλαν Πόε έκανε και αυτός το μεγάλο ταξίδι, ταξίδεψε στο Διάστημα και έφτασε στη Σελήνη. «Η απαράμιλλη περιπέτεια του Hans Pfaall» που δημοσιεύτηκε το 1835 περιγράφει την περιπέτεια του Hans Pfaall που εγκαταλείπει το Ρότερνταμ, όπου ζούσε για να ξεφύγει από τους δανειστές του και αρχίζει να ταξιδεύει με ένα αερόστατο όπου μετά από δεκαεννιά ημέρες φτάνει στη Σελήνη.
Πολλοί συγγραφείς από την αρχαιότητα ήδη είχαν περιγράψει ένα φανταστικό ταξίδι πέρα από τη Γη. Ακόμη και ο TinTin είχε προλάβει τον Armstrong κατά δεκαπέντε χρόνια και είχε πατήσει και εξερευνήσει την σελήνη στην περιπέτειά του «Αποστολή στη Σελήνη», το 1954.
Πόθος διαχρονικός αυτό το ταξίδι σε άλλους πλανήτες, με κυριώτερο αυτό της κατάκτησης της Σελήνης που ήδη πραγματοποιήθηκε και τώρα να έχουμε φτάσει να συζητάμε τον εποικισμό του Άρη.
Και μαζί με τον πόθο αυτό του ανθρώπου να ταξιδέψει στα μακρινά άστρα γεννιούνταν και τα ερωτήματα. Τι είδους διαστημόπλοιο θα μπορεί να μεταφέρει τους ανθρώπους στους άλλους πλανήτες; Yπάρχει ζωή σε άλλους πλανήτες; Υπάρχει πέμπτη διάσταση; Πώς μπορούμε να περάσουμε από τον κόσμο των πυραύλων, στην τηλεμεταφορά και στα ταξίδια στο χρόνο. Μπορούμε να ταξιδέψουμε στον μακρινό γαλαξία σε σύντομο χρόνο εκμεταλλευόμενοι τις "σκουληκότρυπες" του υπερδιαστήματος;
Σχεδόν όλοι οι συγγραφείς που ασχολήθηκαν με τα ταξίδια στο διάστημα βρέθηκαν μπροστά και στο πρόβλημα του χρόνου και των χρονοταξιδιών.
H φύση του χρόνου ήταν και είναι αυτή που γεννά τα θεμελιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα όπως «από πού προέρχεται ο χρόνος;», «τι είναι αυτό που κάνει τον χρόνο να κινείται έτσι όπως τον αντιλαμβανόμαστε;». Οι περισσότεροι στην καθημερινή μας ζωή αντιλαμβανόμαστε μόνο τα αποτελέσματα του χρόνου όπως εμφανίζονται στην υποκειμενική πραγματικότητα. Για παράδειγμα, η μη αντιστρεψιμότητα των γεγονότων που είναι το βέλος του χρόνου που ζούμε καθημερινά, όπως επίσης ο ψυχολογικός χρόνος, δηλαδή το πως νιώθουμε το πέρασμα του χρόνου. Όλα αυτά όμως είναι απλώς φαινόμενα που προκαλεί ο χρόνος, και όχι μια ιδιότητα του χρόνου του ιδίου που είναι μια πολύ πιο βασική έννοια. Όσο λοιπόν η ανθρώπινη γνώση για τις το διάστημα που μας περιβάλλει και τις διαστημικές αποστάσεις αύξανε τόσο τα δεδομένα για τους χρόνους ενός διαστημικού ταξιδιού μεταβάλλονταν και η χρήση μια χρονομηχανής που θα επιτρέπει στον ταξιδιώτη την εκμηδένιση του γήινου χρόνου γίνεται για τους ονειροπόλους των διαστημικών ταξιδιών απαραίτητη προϋπόθεση.
Εκεί είναι που γεννιέται και ο πόθος όχι μόνον να γνωρίσεις από κοντά και να κατακτήσεις ένα μακρινό άστρο. Αυτό που διαχρονικά στην παγκόσμια λογοτεχνία καίει τους λογοτέχνες, είναι και η περιέργεια να γνωρίσεις τον κόσμο που ζεις αιώνες αργότερα. Πώς θα είναι ο κόσμος μας μετά από 100, 200 ή και παραπάνω χρόνια. Ο Ιούλιος Βερν για παράδειγμα προσπάθησε να φανταστεί στο «Το Παρίσι στον 20ό αιώνα» το 1863 πως θα είναι η πόλη του φωτός , όπως και στο πρώτο βιβλίο της σειράς «Θαυμαστά ταξίδια», προσπαθεί να φανταστεί πώς θα είναι ο κόσμος ύστερα από 100 χρόνια, ενώ στο βιβλίο «Η ημέρα ενός Αμερικανού δημοσιογράφου το 2889», που γράφτηκε το 1889, προσπαθεί να φανταστεί πώς θα είναι ο κόσμος ύστερα από 1.000 χρόνια. Θα μου πείτε πως όλα αυτά είναι φαντασίες, ανεκπλήρωτες και αδύνατες.
Φυσικά, θα συμφωνήσω. Το ταξίδι στο χρόνο σήμερα φαίνεται να είναι αδύνατο, αλλά μήπως καθ' όλη τη διάρκεια της ιστορίας, δεν κατορθώσαμε να κάνουμε πολλά πράγματα που φαινόταν απίθανα να γίνουν; Παραδείγματος χάριν, περίπου εκατό χρόνια πριν, οι άνθρωποι έλεγαν ότι ήταν αδύνατο να πετάξει μία μηχανή, αλλά σήμερα ξέρουμε ότι έκαναν λάθος.
Σύμφωνα με τη Γενική θεωρία της Σχετικότητας ο χώρος και ο χρόνος αποτελούν μία ενιαία δομή, το "χωροχρόνο" ή "χωροχρονικό συνεχές". Δηλαδή ο χρόνος αποτελεί την τέταρτη διάσταση σε ένα νέο σύστημα συντεταγμένων (μαζί με τις τρεις διαστάσεις του χώρου). Το σύμπαν από την πλευρά του, μπορεί να χαρακτηριστεί απλοϊκά σαν ένα κρεβάτι και το πλέγμα των χωροχρονικών συντεταγμένων είναι ένα μαλακό στρώμα. Όπως λοιπόν το στρώμα μας κρατάει στη θέση μας όταν έχουμε ξαπλώσει στο κρεβάτι, έτσι και το πλέγμα του χωροχρονικού συνεχούς κρατάει στη θέση τους τα άστρα, τους πλανήτες και γενικά οτιδήποτε υπάρχει στο χωροχρόνο. Αν τώρα κάποιος τοποθετήσει κάτι πάνω στο κρεβάτι, το στρώμα θα βουλιάξει γύρω από το σώμα, εξαιτίας του βάρους του. Το ίδιο συμβαίνει και στο χωροχρόνο. Όταν ένα αστρικό σώμα τοποθετείται στο πλέγμα, ο χωροχρόνος στρεβλώνεται και λυγίζει γύρω από το σώμα, εξαιτίας της μάζας του και της βαρύτητας. Επομένως, ενώ οτιδήποτε στο σύμπαν προσπαθεί να κινηθεί σε ευθεία γραμμή, δεν τα καταφέρνει, λόγω της επίδρασης της βαρύτητας στο χωροχρονικό συνεχές.
Στο πλαίσιο αυτού του καμπυλωμένου χωροχρόνου μεταξύ δύο περιοχών του αναδιπλωμένου Σύμπαντος, μπορεί να σχηματιστεί " σκουληκότρυπα" (κοσμική σήραγγα). Πριν όμως πούμε τι είναι η σκουληκότρυπα ίσως θα πρέπει να δούμε τι είναι η Μαύρη Τρύπα του διαστήματος.
Μαύρη Τρύπα στο διάστημα είναι μια περιοχή στην οποία η καμπύλωση του χωροχρόνου είναι τόσο έντονη που ότι περνάει κοντά από αυτή τη περιοχή να παγιδεύεται μέσα της. Στο βυθό της υπάρχει μία ανωμαλία, μία περιοχή με άπειρη πυκνότητα. Όταν λοιπόν η ύλη ή η ακτινοβολία φτάσει εκεί, συμπιέζεται και καταστρέφεται εντελώς.
Τώρα η σκουληκότρυπα δεν είναι τίποτα άλλο από δύο μαύρες τρύπες ενωμένες, αλλά χωρίς τις ανωμαλίες στον πυθμένα τους. Στην περίπτωση αυτή λοιπόν οι δύο τρύπες σχηματίζουν μία σήραγγα, μέσω της οποίας θα μπορούσε να κινηθεί ένα αντικείμενο. Αν λοιπόν φανταστούμε ένα σώμα που ταξιδεύει στο διάστημα αυτό θα κινείται πάνω στο πλέγμα του χωροχρονικού συνεχούς. Αν για κάποιο λόγο το πλέγμα καμπυλώσει, η κίνηση του σώματος θα ακολουθήσει την καμπύλωση.
Στην περίπτωση όμως που συναντήσει στην πορεία του αυτή μία "σκουληκότρυπα", το αντικείμενο μπορεί να κινηθεί ευθεία μέσω της και να βρεθεί ακαριαία, στην άλλη της άκρη, ταξιδεύοντας με τεράστια ή και άπειρη ταχύτητα. Μια άκρη που μπορεί να βρίσκεται και σε απόσταση εκατομμυρίων ετών φωτός μακριά από την αρχή της "σκουληκότρυπας".
Η σκουληκότρυπα, λοιπόν είναι ένα θεωρητικό πέρασμα μέσα στο χωρο-χρόνο, που προβλέπεται από τη σχετικότητα και μας επιτρέπει να ταξιδέψουμε στο μέλλον ή στο παρελθόν.
Οι σκουληκότρυπες (Wormholes) θεωρούνται από τους θεωρητικούς φυσικούς οι ιδανικές χρονομηχανές επειδή «λύνουν» το πρόβλημα της υπέρβασης του φράγματος της ταχύτητας του φωτός εφόσον σύμφωνα με την ειδική θεωρία της σχετικότητας, κανείς δεν μπορεί να ταξιδεύει στο Σύμπαν με ταχύτητες που προσεγγίζουν ή υπερβαίνουν αυτήν του φωτός.
Μια μελλοντική χρονομηχανή θα είχε τη δυνατότητα να ανακαλύπτει ή και να δημιουργεί τέτοιες σκουληκότρυπες που θα επέτρεπαν σε χρονοταξιδιώτες όχι μόνο να ταξιδεύουν από το ένα άκρο του Γαλαξία στο άλλο, αλλά και να επιστρέφουν εγκαίρως στο σπίτι για να προλάβουν το δείπνο, σύμφωνα με ένα ειρωνικό σχόλιο του Στίβεν Χόκινγκ, που βρίσκεται στο βιβλίο του «Το Σύμπαν σε ένα καρυδότσουφλο».
Φυσικά ακόμη δεν έχουμε αποδείξεις για το αν υπάρχουν τέτοιου είδους σκουληκότρυπες, ή θα ανακαλυφθούν ποτέ, όμως η πιθανότητα ύπαρξης τέτοιας σκουληκότρυπας στο διάστημα θα μπορούσε να αποτελέσει το μέσο για ένα ταξίδι στο χρόνο.
Το μόνο που χρειάζεται είναι να επιταχύνει κανείς σε ταχύτητες κοντά στην ταχύτητα του φωτός εφόσον όσο πλησιάζουμε αυτήν την ταχύτητα, ο χρόνος επιβραδύνει, αλλά μόνο για τον ταξιδιώτη, σύμφωνα με τη θεωρία της ειδικής σχετικότητας του Αϊνστάιν. Αν πας πολύ γρήγορα, τότε το ρολόι σου αρχίζει να επιβραδύνει σε σχέση με αυτούς που είναι σταθεροί και καθώς πλησιάζεις την ταχύτητα του φωτός, αρχίζει να γίνεται τόσο αργό που μπορείς να βρεθείς 10.000 χρόνια μπροστά στο μέλλον. Θεωρητικά λοιπόν πάντα το ταξίδι στον χρόνο είναι εφικτό όπως καταδείχτηκε το 1905, από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν όταν δημοσίευσε τη θεωρία της ειδικής σχετικότητας σύμφωνα με τον οποία ο χρόνος είναι ελαστικός και μπορεί να εκταθεί και να συρρικνωθεί μέσω της πολύ γρήγορης κίνησης.
Ο Αϊνστάιν ήρθε με την θεωρία του να καταρρίψει την παραδοσιακή άποψη για τον χρόνο όπως μας είχε δώσει ο Άγγλος φυσικός σερ Ισαάκ Νεύτων οπ οποίος διατύπωσε μια μηχανιστική άποψη του χρόνου. «Ο απόλυτος, πραγματικός και μαθηματικός χρόνος, ρέει αδιατάρακτα χωρίς αναφορά σε οποιονδήποτε εξωτερικό παράγοντα». Αυτή η δήλωση του Ισαάκ Νεύτωνα ήταν η θεμελίωση της αντίληψης που αποδέχονταν όλοι οι επιστήμονες επί διακόσια χρόνια. Όλοι συμφωνούσαν, δίχως αμφιβολία, ότι, ανεξάρτητα από τον προτιμώμενο ορισμό, ο χρόνος είναι ίδιος παντού και για όλους. Με άλλα λόγια είναι παγκόσμιος και απόλυτος και φυσικά εμπεριέχει την διαίρεση του χρόνου σε τρία μέρη: το παρόν, το παρελθόν και το μέλλον.
Το έργο του Αϊνστάιν συνέτριψε τη θεώρηση του Νεύτωνα τόσο για το χώρο όσο και για το χρόνο, αφαίρεσε κάθε νόημα από την παγκόσμια διαίρεση του χρόνου σε παρελθόν, παρόν και μέλλον και έστρωσε το δρόμο για το ταξίδι στο χρόνο.
Σήμερα όλη η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι ο χρόνος είναι σχετικός. Η θεωρία της σχετικότητας υπόσχεται ότι μια περιορισμένη μορφή ταξιδιού στον χρόνο είναι σίγουρα εφικτή. Επίσης εκφράζει την ανάλογη βεβαιότητα ότι ένα χωρίς περιορισμούς ταξίδι στο χρόνο, σε οποιαδήποτε εποχή, είναι επίσης δυνατό χάρη στον κεντρικό ισχυρισμό της θεωρίας της σχετικότητας, σύμφωνα με τον οποίο ο χρόνος είναι ελαστικός και μπορεί να εκταθεί και να συρρικνωθεί μέσω της πολύ γρήγορης κίνησης.
Σύμφωνα με τη θεωρία η ακριβής χρονική διάρκεια μεταξύ δύο καθορισμένων γεγονότων θα εξαρτάται από το πώς συμπεριφέρεται ο παρατηρητής. Το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο χτυπημάτων του ρολογιού ίσως είναι μια ώρα αν κάθεται κάποιος ακίνητος, αλλά θα είναι μικρότερο από μια ώρα εάν κινείται. Η χρονική διαφορά είναι απειροελάχιστη –μόλις μερικές εκατοντάδες εκατομμυριοστά του δευτερολέπτου- πολύ μικρή ώστε να γίνει αντιληπτή από τον κοινό ανθρώπινο νου. Ωστόσο, μπορεί να μετρηθεί από σύγχρονα ρολόγια.
Το σπουδαιότερο πείραμα που αποδεικνύει την ορθότητα της θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν έγινε από τους φυσικούς Τζόε Χάφελε και Ρίτσαρντ Κήτινγκ το 1971. Τοποθέτησαν υψηλής ακρίβειας ατομικά ρολόγια μέσα σε αεροπλάνα, τα οποία έκαναν το γύρο του κόσμου, και ακολούθως συνέκριναν τις ενδείξεις αυτών των ρολογιών με πανομοιότυπα ρολόγια στο έδαφος. Τα αποτελέσματα: ο χρόνος κύλησε πιο αργά μέσα στο αεροσκάφος απ’ ό,τι στο εργαστήριο, έτσι ώστε μετά τη λήξη του πειράματος τα ρολόγια του αεροπλάνου πήγαιναν κατά πενήντα εννιά νάνο-δευτερόλεπτα πίσω σε σχέση με τα επίγεια ρολόγια. Και αυτή η τιμή ήταν ακριβώς όσο προέβλεπε η θεωρία του Αϊνστάιν.
Η επίδραση της κίνησης στο χρόνο εξετάζεται συχνά με τη χρήση του παραδόξου των διδύμων, η οποία έχει περίπου ως εξής: δυο άτομα αποφασίζουν να ελέγξουν την θεωρία του Αϊνστάιν, οπότε το ένα (Α) επιβιβάζεται σε έναν πύραυλο το 2005 και εκτοξεύεται με 99% της ταχύτητας του φωτός προς ένα γειτονικό άστρο, που απέχει δέκα έτη φωτός. Το άλλο άτομο (Β) παραμένει στη Γη. Μόλις φθάνει στον προορισμό του, το άτομο Α κάνει αμέσως στροφή και κατευθύνεται πάλι προς την Γη με την ίδια ταχύτητα. Το άτομο Β διαπιστώνει ότι το ταξίδι διαρκεί κάτι περισσότερο από είκοσι γήινα χρόνια. Όμως το άτομο Α βιώνει τον χρόνο διαφορετικά, καθώς γι' αυτό το ταξίδι διήρκεσε λιγότερο από τρία χρόνια. Φθάνοντας πίσω στη Γη ανακαλύπτει ότι ζουν στο έτος 2025 και το άτομο Β είναι τώρα 17 χρόνια μεγαλύτερο από το άτομο Α. Τα δυο άτομα δεν είναι πια δίδυμοι με την ίδια ηλικία.
Το ταξίδι στο χρόνο λειτουργεί αντίθετα από το ταξίδι στο χώρο. Η συντομότερη απόσταση μεταξύ δύο σημείων είναι η ευθεία γραμμή. Αντίθετα, στο ταξίδι στο χρόνο γερνά περισσότερο εκείνος που παραμένει ακίνητος, δηλαδή το άτομο Β που δεν έφυγε από το σπίτι. Το άτομο Α δεν μπορεί να επιστρέψει με αυτόν τον τρόπο στη Γη στο έτος 2012 προκειμένου να εξισώσει ξανά την ηλικία του με του ατόμου Β.
Ήδη από το 1895, όταν ο Χ. Τζ. Γουέλς άνοιξε το δρόμο με τα ταξίδια στον χρόνο με το μυθιστόρημα του "Η Μηχανή του Χρόνου", 10 χρόνια πριν από τη γενική θεωρία της σχετικότητας, θέμα το οποίο έκανε τεράστια εντύπωση και αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για χιλιάδες συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας που το αξιοποίησαν πάρα πολλές φορές.
Έτσι όταν ο Carl Sagan, ο αμερικανός αστρονόμος, έγραφε τη νουβέλα του Contact το 1986, θέλησε με έναν αληθοφανή τρόπο να αντιμετωπίσει το πρόβλημα να ταξιδέψει γρηγορότερα από την ταχύτητα του φωτός – κάτι που θα παρέβαινε έναν θεμελιώδη κανόνα της φυσικής. Κι επειδή χρειαζόταν οι χαρακτήρες του έργου του να ταξιδέψουν στο απέραντο διάστημα, ζήτησε από το φίλο του κοσμολόγο Kip Thorne να του βρει έναν πιθανό τρόπο να το κάνει, χωρίς όμως να ταξιδέψει γρηγορότερα από το φως και παραβιάσει τους νόμους της φυσικής.
Ο Thorne του πρότεινε ότι αν χειριζόταν κατάλληλα τις μαύρες τρύπες μπορούσε να δημιουργηθεί μία “σκουληκότρυπα” μέσω του χωροχρόνου που θα επέτρεπε σε κάποιον να ταξιδέψει από το ένα μέρος του Κόσμου στο άλλο μόνον μέσα σε μια στιγμή. Αργότερα συνειδητοποίησε ότι αυτό θα μπορούσε, επίσης, θεωρητικά να χρησιμοποιηθεί για να ταξιδέψει κάποιος πίσω στον χρόνο. Ήταν μόνο μια θεωρία φυσικά, αφού κανένας μέχρι σήμερα δεν έχει λύσει τα πρακτικά προβλήματα των μαύρων οπών και της σκουληκότρυπας, αλλά η ιδέα φαίνεται να στέκει θεωρητικά αν και το ταξίδι στο παρελθόν είναι πολύ πιο δύσκολο. Γιατί; Γιατί για να πάμε πίσω στο παρελθόν θα πρέπει να πηγαίνουμε προς τα πίσω μέσα στο χρόνο, κατά τη διάρκεια του οποίου οι δείκτες του ρολογιού μας θα κινούνται αντίθετα. Αυτό απαιτεί ταχύτητες μεγαλύτερες από αυτήν του φωτός κάτι που η θεωρία της σχετικότητας μας λέει ότι είναι αδύνατο να συμβεί.
Ένας διαφορετικός τρόπος για να ταξιδέψουμε στο παρελθόν είναι να ταξιδεύουμε και ό,τι εμφανίζεται σε μας να είναι εμπρός στο χρόνο σαν δηλαδή το ρολόι μας να τρέχει μπροστά αλλά κινούμενοι κατά μήκος μιας στρεβλωμένης διαδρομής στο χωροχρόνο που μας επιστρέφει πίσω στο δικό μας παρελθόν, όπως δηλαδή κάνει τον κύκλο ένα τρενάκι του Λούνα Παρκ. Αυτό είναι γνωστό στη φυσική ως κλειστή χρονοειδής καμπύλη και ο Αμερικανός μαθηματικός Kurt Gödel έδειξε το 1949 ότι αυτού του τύπου το ταξίδι στο παρελθόν είναι θεωρητικά εφικτό.
Εφόσον λοιπόν το ταξίδι στο μέλλον είναι θεωρητικά πολύ εύκολο και το ταξίδι στο παρελθόν, αν και δύσκολο, δεν απαγορεύεται από τη θεωρία τι περιμένουμε; Γιατί δεν έχουμε κατασκευάσει ακόμη μια μηχανή του χρόνου; Τι άλλο μπορεί να σταματήσει ή να κάνει απραγματοποίητο ένα χρονικό ταξίδι; Ένας σημαντικός λόγος που ενισχύει την άποψη που θέλει το ταξίδι στο χρόνο να είναι αδύνατο είναι τα χρονικά παράδοξα. Ο όρος είναι γνωστός σε πολλούς, αλλά ας δούμε αναλυτικότερα ποια ακριβώς είναι αυτά.
Το μεγαλύτερο θεωρητικό πρόβλημα είναι γνωστό ως χρονικό Παράδοξο. Εάν κάποιος ταξιδεύει πίσω στον χρόνο και κάνει κάτι για να αποτρέψει την παρουσία του (πχ σκοτώνοντας τον παππού του οπότε δεν θα γεννιόταν ούτε ο πατέρας του ούτε αυτός ο ίδιος ποτέ), τότε πώς μπορεί να γίνει το ταξίδι στον χρόνο;
Το παράδοξο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί στην πασίγνωστη ταινία “Επιστροφή στο μέλλον”, όπου ο Μάρτι ταξιδεύει στο παρελθόν και συναντά τη μητέρα του σε νεαρή ηλικία, η οποία αρχίζει να τον ερωτεύεται, με κίνδυνο να μην παντρευτεί τον πατέρα του κι έτσι ο ίδιος να μη γεννηθεί ποτέ!
Ακόμη ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδοξο παρουσιάζεται στην ταινία Somewhere In Time, βασισμένο στο μυθιστόρημα του Richard Matheson,Bid Time Return μια γριά δίνει ένα ρολόι τσέπης στον ήρωα της ταινίας. Ο ήρωας, στη συνέχεια, πηγαίνει πίσω στο χρόνο και δίνει πίσω το ρολόι στο νέο εαυτό της γριάς, ρόλος της Jane Seymour, αναγκάζοντάς την να τον ψάξει για χρόνια ώστε να του το ξαναδώσει. Το ρολόι δεν έχει πλέον καταγωγή.
Παράδοξο επίσης με τα ταξίδια στον χρόνο είναι το παράδοξο της πληροφορίας.
Αυτό το παράδοξο αναφέρεται σε πληροφορίες που λαμβάνουμε απ' το μέλλον και που δεν έχουν προέλευση. Για παράδειγμα, κάποιος φτιάχνει μια χρονομηχανή και ταξιδεύει στο παρελθόν, συναντά τον εαυτό του και του αποκαλύπτει τον τρόπο κατασκευής της. Επομένως, η χρονομηχανή φτιάχνεται κατόπιν της γνώσης του μελλοντικού εαυτού του κατασκευαστή, η οποία γνώση -τελικά- δεν προέρχεται από πουθενά, άρα δεν είναι δυνατό να υπάρχει. Στην ταινία “Εξολοθρευτής” γίνεται αναφορά σ' αυτό το παράδοξο, εφόσον οι επιστήμονες δημιουργούν ρομπότ, μελετώντας το μικροτσίπ ενός εξ αυτών, το οποίο έχει έρθει απ' το μέλλον.
Ένα άλλο παράδοξο είναι το παράδοξο του Μπίλκερ το οποίο αναφέρεται σε κάποιον, ο οποίος ταξιδεύει στο μέλλον και μαθαίνει κάτι που πρόκειται να συμβεί, π.χ. ότι θα κερδίσει το λαχείο. Γυρνώντας πίσω στο παρόν, αποφασίζει να μην αγοράσει κανένα λαχείο για την υπόλοιπη ζωή του, επομένως καθιστά αδύνατο το μέλλον.
Τέλος ένα άλλο διάσημο χρονικό παράδοξο είναι αυτό των «πολλαπλών αντιγράφων». Σε αυτή την περίπτωση η λειτουργία μιας χρονομηχανής έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία πολλών αντιγράφων του χρονοταξιδιώτη. Ρυθμίζοντας δέκα λεπτά πίσω στο χρόνο το ρολόι της χρονομηχανής σας θα βρεθείτε απέναντι σε ένα πιστό αντίγραφο του εαυτού σας. Αν μάλιστα το επαναλάβετε, θα δημιουργήσετε ένα τρίτο αντίγραφό σας κ.ο.κ. Γεγονός που παραβιάζει κάθε αρχή διατήρησης της ύλης και της ενέργειας.
Αναγνωρίζοντας αυτές τις φυσικές, τεχνολογικές και λογικές δυσκολίες που συνεπάγεται η κατασκευή μιας μηχανής του χρόνου και τις επιπλοκές των ταξιδιών στον χωρόχρονο, ο Stephen Hawking, ο Βρετανός θεωρητικός φυσικός, κοσμολόγος, και συγγραφέας πρότεινε πριν από μερικά χρόνια την «υπόθεση διαφύλαξης της χρονολογικής τάξης» στο εξαιρετικό βιβλίο του «Το Σύμπαν σε ένα καρυδότσουφλο» Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο μεγάλος Βρετανός θεωρητικός φυσικός υποστηρίζει ότι όλοι οι γνωστοί φυσικοί νόμοι συνωμοτούν ώστε να εμποδίζουν τα μακροσκοπικά αντικείμενα , όπως εμείς οι άνθρωποι να ταξιδεύουν στον χρόνο.
Το περίεργο είναι ότι ο ανθρώπινος νους, (και εδώ έρχεται να συμβάλλει η φιλοσοφία με την δική της μελέτη) αυτή η πολύπλοκη βιολογική χρονομηχανή, παραβιάζει καταφανώς και συστηματικά κάθε χρονικό περιορισμό, της «απαγορευτικής αρχής» του Χόκινγκ μη εξαιρουμένης.
Οι κοσμολόγοι, από την δική τους την πλευρά έχουν βρει έναν τρόπο να αντιμετωπίσουν αυτά τα παράδοξα.
Δύο είναι οι επικρατέστερες θεωρίες μέχρι σήμερα.
Η πρώτη είναι αυτή του Ρώσου κοσμολόγου Ιγκόρ Νόβικοφ, η οποία υποστηρίζει ότι στο ταξίδι μας στον χρόνο δρούμε αναγκαστικά με τέτοιο τρόπο ώστε να μη δημιουργούνται παράδοξα. Αν δηλαδή κατορθώσουμε να ταξιδέψουμε στο παρελθόν και προσπαθήσουμε να σκοτώσουμε τους γονείς μας, “κάτι” ένας άγνωστος μέχρι στιγμής- φυσικός νόμος θα μας αποτρέψει απ' το να το κάνουμε. Η θεωρία αυτή του Ιγκόρ Νόβικοφ αναφέρεται σαφώς σε ένα χρονοταξίδι στην ίδια χρονική ροή όπου έχουμε την δυνατότητα να να συναντήσουμε τον εαυτό μας για παράδειγμα σε μικρή ηλικία, αλλά δεν μπορούμε για κάποιο λόγο ή νόμο της φυσικής να αλληλεπιδράσουμε μαζί του. Ουσιαστικά δηλαδή στο χρονοταξίδι μας λειτουργούμε σαν παρατηρητές χωρίς να έχουμε την δυνατότητα παρέμβασης στα γεγονότα καθόσον είναι σχεδόν προφανές ότι η παραμικρή διατάραξη του παρελθόντος προκαλεί αναπάντεχα παράδοξα στο παρόν.
Η δεύτερη θεωρία που αναιρεί τα χρονικά παράδοξα είναι η θεωρία των πολλών κόσμων, η θεωρία δηλαδή που προτείνει πως δεν υπάρχει ένας κόσμος αλλά πολλοί – τόσο πολλοί που κάθε πιθανή έκβαση οποιουδήποτε γεγονότος πραγματοποιείται στην πράξη. Σε αυτό το πολλαπλό σύμπαν, ή το πολυσύμπαν , μια γυναίκα που πάει πίσω στον χρόνο για να δολοφονήσει τη γιαγιά της μπορεί να ξεφύγει από αυτό το πρόβλημα, επειδή στο άλλο σύμπαν η γιαγιά ζει για να έχει κόρη που θα γίνει η μητέρα της δολοφόνου.
Αυτή η θεωρία του πολυσύμπαντος δίνει και μια εντελώς διαφορετική διάσταση στα χρονοταξίδια, θεωρώντας ότι ένα ταξίδι στο χρόνο είναι ταυτόχρονα και ταξίδι σε κάποιο παράλληλο σύμπαν, οπότε και αποκλείονται τα παράδοξα, εφόσον επισκεπτόμαστε και αλληλεπιδρούμε με έναν διαφορετικό κόσμο απ’ αυτόν που προερχόμαστε.
Θα αποτολμήσω εδώ να σημειώσω πως αυτή η θεωρία των πολλών κόσμων είναι και η γενεσιουργός αιτία της επιστημονικής Θεωρίας του Παράλληλου Σύμπαντος, η οποία προτάθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του 1950 από τον αμερικανό φυσικό Hugh Everett, και βοηθά σημαντικά στην κατανόηση και εξήγηση μυστηρίων της Κβαντομηχανικής που έχουν απασχολήσει και προβληματίσει τους επιστήμονες για δεκαετίες.
Στο Σύμπαν των «Πολλών Κόσμων» της θεωρίας του Everett, κάθε φορά που μία νέα φυσική πιθανότητα εξερευνείται, το Σύμπαν διχάζεται και διαχωρίζεται. Με έναν αριθμό πιθανών εναλλακτικών αποτελεσμάτων, το κάθε ένα αποτέλεσμα πραγματοποιείται στο ολόδικό του Σύμπαν, το οποίο δημιουργείται εξαιτίας του.
Για παράδειγμα, ο οδηγός ενός αυτοκινήτου που παραλίγο να εμπλακεί σε ένα μοιραίο ατύχημα αλλά κατάφερε να το αποφύγει και γλίτωσε, στον κόσμο μας. Αλλά σε ένα παράλληλο Σύμπαν, μια άλλη εκδοχή αυτού του ίδιου οδηγού θα έχει σκοτωθεί στο ατύχημα που τελικά έγινε. Σε ένα άλλο παράλληλο Σύμπαν, ο οδηγός θα αναρρώσει έπειτα από θεραπεία σε ένα νοσοκομείο. Κ.ο.κ. Ο αριθμός των εναλλακτικών σεναρίων είναι προφανώς ατελείωτος.
Είναι μια πολύ παράξενη ιδέα που στο παρελθόν έχει χαρακτηριστεί από απλά φαντασμαγορική και μη πραγματική έως το σημείο να έχει γίνει και αποδεκτή με ενθουσιασμό από αρκετούς άλλους φυσικούς επιστήμονες.
Ας δούμε τώρα ένα πολύ καλό χρονικό παράδοξο για να κατανοήσουμε την φύση της μελέτης των παραδόξων στα χρονοταξίδια.
1945. Ένα νεογέννητο κοpιτσάκι εγκαταλείπεται σε ένα ορφανοτροφείο στο Cleveland. Το όνομά της Jane. Η μικρή είναι ένα μοναχικό πλάσμα, χωρίς φίλους, χωρίς συγγενείς και παρελθόν.
1963.΄Οταν κλείνει τα 18 της χρόνια η Jane ερωτεύεται έναν άστεγο, μικροαπατεώνα και ονειρεύεται να ζήσει μαζί του την υπόλοιπη ζωή της. Η Jane ανακαλύπτει ότι περιμένει το παιδί του άντρα που αγαπά, αλλά εκείνος μόλις το μαθαίνει εξαφανίζεται. Το μωρό έρχεται στον κόσμο λίγους μήνες μετά και τότε έκπληκτοι οι γιατροί ανακαλύπτουν οτι η Jane έχει και ανδρικά και γυναικεία γεννητικά όργανα! Μια επιπλοκή κατά τη διάρκεια του τοκετού, αναγκάζει τους γιατρούς να πάρουν μια εξαιρετικά δύσκολη απόφαση: για να σώσουν την ζωή της υποχρεώνονται χειρουργικά να την αλλάξουν σε άντρα. Και η "κατάρα" δεν σταματάει εδώ: μόλις η Jane συνέρχεται και πριν προλάβει να καταλάβει τι της έχει συμβεί, ένας άγνωστος κλέβει το νεογέννητο μωρό της από το νοσοκομείο. Χτυπημένη από την μοίρα, η Jane, που είναι άντρας πια, γίνεται αλκοολική.
1975. Σε ένα μοναχικό μπαρ, εξομολογείται την ιστορία της στον μπάρμαν. Εκείνος της λέει πως θα της δώσει την ευκαιρία για να εκδικηθεί τον άγνωστο, που την άφησε έγκυο και την εγκατέλειψε, υπό έναν όρο: να προσχωρήσει στο "σώμα των χρονοταξιδιωτών", του οποίου εκείνος είναι μέλος. Εκείνη δέχεται και οι δύο τους χρησιμοποιούν μια μηχανή του χρόνου για να γυρίσουν πίσω στο
1963- την χρονιά που η Jane γνώρισε τον μοιραίο άντρα.
Εκεί η Jane - ως άντρας πια - γνωρίζει μια ορφανή νεαρή γυναίκα, την οποία και αφήνει έγκυο. Το όνομά της : Jane. Η Jane - άντρας, ταξιδεύει στο παρελθόν και αφήνει έγκυο τον εαυτό της ως γυναίκα. Ο μπάρμαν "κλέβει" το νεογέννητο μωρό της Jane από το νοσοκομείο και με την βοήθεια της χρονομηχανής το αφήνει σε ένα ορφανοτροφείο πίσω στο 1945. Το όνομα του μωρού: Jane.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι : Ποια είναι η Jane ; Ποια η μητέρα της ; Ποιος ο πατέρας της; Ποια η εγγονή και ο εγγονός; Ποιος ο παππούς και η γιαγιά; Η ιστορία αυτή, αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά χρονικά παράδοξα που μπορεί να προκύψουν από ένα "ταξίδι στον χρόνο" και ανήκει στον Robert Heinlein με τον τίτλο "All You Zombies".
Αν προσπαθήσετε να λύσετε τους γρίφους της ιστορίας έναν - έναν , θα διαπιστώστε ότι η απάντηση στα ερωτήματα που θέσαμε είναι μια και μοναδική. Όλα τα πρόσωπα είναι η Jane. Aυτή η ίδια είναι, η μητέρα και ο πατέρας της, η γιαγιά, ο γιος, η κόρη, η εγγονή και ο εγγονός της.
Μέσα σε λίγες γραμμές προσπάθησα να εξηγήσω τι ακριβώς εννοούμε όταν αναφερόμαστε στη δυνατότητα πραγματοποίησης ταξιδιών στον χρόνο και με τι είδους χρονομηχανές θα μπορούσαν αυτά να επιτευχθούν; Τέτοια ταξίδια στον «ποταμό» του χρόνου μπορούν θεωρητικά όπως είδαμε να γίνουν προς δύο εντελώς διαφορετικές και χρονικά ασύμμετρες κατευθύνσεις: είτε προς το ήδη «συντελεσμένο» παρελθόν είτε, εναλλακτικά, προς το «ανύπαρκτο» ακόμη μέλλον. Και στις δύο περιπτώσεις, πάντως, είναι ο χρονοταξιδιώτης μας θα γίνει μάρτυρας θαυμαστών γεγονότων, είτε αυτών που έχουν συντελεστεί είτε αυτών που πρόκειται να γίνουν. Χάρη σ' αυτή την ασυνήθιστη πνευματική περιπέτεια θα συναντήσει τα πλέον αλλόκοτα και παράδοξα γεγονότα που μπορεί να επινοήσει ο ανθρώπινος νους. Το ταξίδι στον χρόνο είναι ένα από τα πιο σκοτεινά και αινιγματικά αντικείμενα της ανθρώπινης σκέψης αν αναλογιστεί κανείς τα λογικά παράδοξα και τις φυσικές αντινομίες που ελλοχεύουν ακόμη και στην καθαρά θεωρητική διερεύνηση της δυνατότητας επίτευξης του.
Και όμως, εφόσον κάθε άνθρωπος μπορεί να κινείται ελεύθερα προς κάθε κατεύθυνση του χώρου γιατί άραγε να μην μπορεί να κάνει το ίδιο και σε κάθε κατεύθυνση του χρόνου; Γιατί δεν μπορούμε να ακινητοποιήσουμε τους δείκτες του χρόνου όποτε και για όσο χρονικό διάστημα το επιθυμούμε, παραμένοντας για πάντα νέοι;
Βρίσκω τώρα την ευκαιρία μια και μιλάμε για χρονομηχανές να σας διηγηθώ και μια «απίθανη» ιστορία αναφορικά με την κατασκευή μια χρονομηχανής. Αφορά τον Βενεδικτίνο μοναχό Πελεγκρίνο Μαρία Ερνέττι (1925 - 1994). Ένας Ρωμαιοκαθολικός μοναχός που θεωρείτο αυθεντία στην αρχαϊκή μουσική και το Γρηγοριανό μέλος αλλά ξεχώριζε για την τεράστια αγάπη του για τη κβαντική και υπατομική φυσική, τομείς στους οποίους επίσης παρήγαγε σημαντικό έργο.
Τον Φεβρουάριο του 2002, δημοσιεύθηκε ένα βιβλίο του ιερωμένου Φρανσουά Μπρυν του τάγματος των Ιησουιτών και συγγραφέα βιβλίων σχετικά με θρησκευτικά και μεταφυσικά ζητήματα.
Ο συγγραφέας, λοιπόν, ισχυρίζεται ότι ο πατέρας Ερνέττι, τον οποίο γνώριζε προσωπικά και είχαν τακτική επικοινωνία μέχρι το θάνατό του, συμμετείχε σε ένα πρωτοποριακό πείραμα κατασκευής μιας χρονομηχανής, μαζί με δώδεκα άλλους επιστήμονες διεθνούς προβολής. Στο πείραμα αυτό, εκτός των άλλων, υποτίθεται ότι συμμετείχαν και ο Ενρίκο Φέρμι και ο Βέρνερ φον Μπράουν και το αποτέλεσμά του ήταν η κατασκευή μιας χρονομηχανής, με την οποία ο πατέρας Ερνέττι κατόρθωσε να ταξιδέψει πίσω στο χρόνο στο έτος 169 π. Χ και να παρακολουθήσει μια παράσταση της χαμένης πλέον τραγωδίας Θυέστης, του Κούιντου Έννιου. Ως απόδειξη, έφερε πίσω ένα τμήμα της τραγωδίας. Επίσης, σε ένα άλλο ταξίδι, παρακολούθησε από κοντά τη Σταύρωση του Χριστού, φέρνοντας ως απόδειξη μια φωτογραφία του η οποία μάλιστα δημοσιεύθηκε το 1972 σε ένα ιταλικό περιοδικό. Ο συγγραφέας μάλιστα μας δίνει και μερικές περιγραφές της μηχανής, καθώς και του τρόπου με τον οποίο λειτουργούσε.
Ο Πελεγκρίνο Μαρία Ερνέτι για να κατασκευάσει τη χρονομηχανή του ισχυρίστηκε πως χρησιμοποίησε την αρχαία μυστική γνώση των αστρικών πεδίων σε συνδυασμό με τις επιστημονικές ανακαλύψεις της σύγχρονης φυσικής. Η ιδέα βασίζεται στην αρχή του φυσικού νόμου, κατά τον οποίο ουδεμία δύναμη ή ενέργεια δεν χάνεται στο διάστημα. Αφού ο χωροχρόνος «αποτυπώνει» αυτές τις ενέργειες. Ο Ερνέτι θεωρούσε ότι κάθε κύμα παριστάνει ένα ορισμένο σχήμα ενέργειας το οποίο δεν χάνεται. Σκέφτηκε ότι θα ήταν εφικτό να ξαναμεταβάλει την ενέργεια αυτή στην αρχική της σύνθεση και τα ηχητικά κύματα να ξαναγίνονται ακουστή μουσική ακόμη και από 1000 χρόνια στο παρελθόν και πιο πέρα! Κάθε άνθρωπος σύμφωνα με τον ίδιο αφήνει δύο ίχνη σε όλη του την ζωή έως τον θάνατό του: ένα ηχητικό και ένα «DNA προσωπικότητας», το οποίο είναι διαφορετικό για κάθε άνθρωπο. Τα ηχητικά και οπτικά κύματα μετά την εκπομπή τους δεν σβήνουν ποτέ αλλά μετατρέπονται. Ο ίδιος ισχυριζόταν πως κατά την εφαρμογή της τεχνικής αυτής μεθόδου, κατόρθωσε να ηχογραφήσει μουσικά κομμάτια Αιγυπτιακά, Ασσυριακά, Βαβυλωνιακά και Σουμεριακά και αργότερα Ρωμαϊκά και Ελληνικά.
Νομίζετε πως ο Πελεγκρίνο Μαρία Ερνέτι ήταν ο μόνος που προσπάθησε στην πραγματικότητα να κατασκευάσει μια χρονομηχανή; Ο Ronald Mallett, φυσικός στο πανεπιστήμιο του Κοννέκτικατ, πιστεύει ότι γνωρίζει τον τρόπο να κατασκευάσει μία χρονομηχανή που θα μπορούσε να μεταφέρει οτιδήποτε• από ένα άτομο έως έναν άνθρωπο, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Το σχέδιο του Mallett δεν απαιτεί κάποιο είδος ελκήθρου. Η χρονομηχανή του, χρησιμοποιεί μονάχα ένα φωτεινό δακτύλιο.
Σύμφωνα με τη θεωρία της βαρύτητας του Einstein, κάθε τι που έχει μάζα ή ενέργεια, παραμορφώνει το διάστημα και τον χρόνο γύρω από αυτό, όπως μια μπάλα μπόουλινγκ που πέφτει πάνω σε ένα τραμπολίνο. Ακτίνες λέιζερ που κινούνται με τον κατάλληλο τρόπο, επιβραδυνόμενες και μετέπειτα επιταχυνόμενες, μπορούν να χτυπήσουν στόχους και να προκαλέσουν ανάλογη παραμόρφωση δίνοντας θεωρητικά τη δυνατότητα μεταφοράς κάποιου διαμέσου του χρόνου.
Με αυτή λοιπόν την συσκευή ο Ronald Mallett θέλει να διαπιστώσει εάν είναι δυνατόν να μεταφέρει ένα υποατομικό σωματίδιο, πιθανώς ένα νετρόνιο, μέσα στο χρόνο. Η ενέργεια από μια περιστρεφόμενη ακτίνα λέιζερ, θα παραμορφώσει το χώρο στο εσωτερικό ενός φωτεινού δακτυλίου, έτσι ώστε η βαρύτητα να αναγκάσει το νετρόνιο να περιστραφεί πλαγίως. Με ακόμη περισσότερη ενέργεια, ο Mallett θεωρεί ότι είναι δυνατόν να εμφανιστεί ένα δεύτερο νετρόνιο. Το δεύτερο αυτό νετρόνιο, θα είναι το πρώτο που έρχεται από το μέλλον.
Ο Mallett στις διαλέξεις του ισχυρίζεται πως ακόμη η μεταφορά ενός ανθρώπου μέσα στο χρόνο απαιτεί πολύ περισσότερη ενέργεια και ονομάζει αυτή τη ανυπέρβλητη μέχρι στιγμής δυσκολία ως "πρόβλημα εφαρμοσμένης μηχανικής".
Εάν είναι όμως δυνατό να χρησιμοποιηθεί το φως για να σταλεί ένα νετρόνιο πίσω ή εμπρός στο χρόνο δεν θα ήταν αδύνατον κάποτε οι μηχανικοί να το κατορθώσουν για να μπορέσει να κάνει ένας άνθρωπος αυτό το ταξίδι.
Παράδοξο αλλά όχι χρονικό πως η δυνατότητα υλοποίησης τέτοιων παράδοξων χρονικών ταξιδιών, η παρέμβαση και η αλλαγή συμβάντων του παρελθόντος δεν περιγράφονται μόνον πια από τους συγγραφείς διηγημάτων επιστημονικής φαντασίας , αλλά διερευνώνται σε ένα μεγάλο μέρος τους και από την επιστήμη, τόσο την Φυσική όσο και την Φιλοσοφία. Η κατάσταση άλλαξε όταν «εμείς οι φυσικοί συνειδητοποιήσαμε ότι η φύση του χρόνου είναι ένα υπερβολικά σοβαρό ζήτημα για να αφεθεί αποκλειστικά στα χέρια των συγγραφέων επιστημονικής φαντασίας», παρατήρησε ο διάσημος φυσικός Kip Thorne, ίσως ο θερμότερος προπαγανδιστής των ταξιδιών στον χρόνο.
Αναμφίβολα, ο «χρόνος» είναι ίσως το πιο σκοτεινό και άπιαστο αντικείμενο της ανθρώπινης σκέψης. Πρόκειται για κάτι που υπάρχει «πραγματικά» ή είναι ένας βολικός τρόπος να «μετράμε» ό,τι συνεχώς μεταβάλλεται και παρέρχεται γύρω από εμάς και μέσα μας;
Όταν ρώτησαν κάποτε τον Αϊνστάιν «τι είναι ο χρόνος;», αυτός απάντησε χωρίς περιστροφές: «Ο,τι μετράνε τα ρολόγια μας». Με αυτή την δήλωση, ο μεγάλος ανανεωτής των παραδοσιακών εννοιών του χώρου και του χρόνου θέλησε να μας δείξει ότι ο χρόνος δεν είναι «κάτι» που μπορεί να συλληφθεί ανεξάρτητα από τον τρόπο που το μετράμε, δηλαδή ανεξάρτητα από το πώς καταγράφουμε την παρουσία του γινόμενος έτσι ο υπαίτιος της «δολοφονίας» του απόλυτου χρόνου στη σύγχρονη Φυσική.
Όπως εκμυστηρεύθηκε αργότερα ο ίδιος σε ένα περίφημο γράμμα του: «Η διάκριση ανάμεσα σε παρελθόν και σε μέλλον αποτελεί μόνο μια ψευδαίσθηση, έστω κι αν πρόκειται για μια επίμονη ψευδαίσθηση».
Ίσως αν ο ανθρώπινος νους κατορθώσει τελικά να απαλλαγεί από την ψευδάισθησή του τότε το ταξίδι στον χρόνο να μην έχει πια καμιά μα καμιά δυσκολία και κανέναν περιορισμό στην πραγματοποίησή του και να γίνει μια συνηθισμένη πραγματικότητα.
Νίκου Βασιλειάδη. Μsc. Philosophy
