Τα πέντε ανεξήγητα φαινόμενα της μάχης του Μαραθώνα
Το 499 π.Χ. οι Έλληνες των ιωνικών πόλεων ξεκίνησαν την Ιωνική Επανάσταση και η Αθήνα μαζί με την Ερέτρια κινήθηκαν προς βοήθειά τους.
Το 490 π.Χ. ο Πέρσης βασιλιάς, Δαρείος Α’, έχοντας καταστείλει την εξέγερση των ιωνικών πόλεων από το 494 π.Χ., έστειλε το στόλο του να τιμωρήσει τις δύο πόλεις. Ο περσικός στρατός κατέστρεψε την Ερέτρια και αποβιβάστηκε στην Αττική, αλλά στη μάχη του Μαραθώνα ηττήθηκε από τους Αθηναίους και άλλους υπό το στρατηγό Μιλτιάδη.
Παράταξη στη Μάχη – 11.000 Έλληνες 100.000 Πέρσες
Το σχέδιο του Μιλτιάδη ήταν να εμπλακεί σε μάχη με το περσικό πεζικό όσο πιο σύντομα γινόταν ώστε να αποφύγει τις απώλειες από τους εχθρικούς τοξότες. Κάθε βράδυ πριν τη μάχη οι Έλληνες μίκραιναν την απόσταση ανάμεσα στα δύο μέτωπα και τη μέρα της μάχης είχαν φτάσει σε απόσταση περίπου 8 σταδίων, δηλαδή 1480 μέτρα.
Στο δεξιό άκρο είχε τοποθετηθεί επικεφαλής ο Καλλίμαχος και στη συνέχεια οι δέκα φυλές με τους Πλαταιείς να είναι στο αριστερό άκρο. Ο Μιλτιάδης είχε επιμηκύνει το μέτωπο έτσι ώστε το δεξιό και το αριστερό κέρας να είναι ισχυρά αποδυναμώνοντας το κέντρο.
Οι Έλληνες επιτέθηκαν εναντίον των Περσών γρήγορα, τρέχοντας στα τελευταία μέτρα, μάλλον αιφνιδιάζοντας έτσι τους Πέρσες. Η σφοδρότητα της σύγκρουσης έδωσε πλεονέκτημα στα ισχυρά άκρα.
Η μάχη ήταν αμφίρροπη για αρκετή ώρα μέχρις ότου οι δυο περσικές πτέρυγες κατέρρευσαν και τράπηκαν σε φυγή. Στο κέντρο όπου βρίσκονταν οι επίλεκτες δυνάμεις με τους Πέρσες και τους Σάκες ο ελληνικός σχηματισμός διασπάστηκε και υποχώρησε.
Τα πλάγια τμήματα όμως γύρισαν πίσω και επιτέθηκαν στο περσικό κέντρο περικυκλώνοντας τους. Ακολούθησε σκληρή μάχη και τελικά οι Πέρσες τράπηκαν σε φυγή, προς το Σχοινιά που βρίσκονταν τα πλοία τους. Πολλοί Πέρσες έπεσαν στα νερά του έλους και πνίγηκαν.
Η μάχη συνεχίστηκε στο Σχοινιά καθώς οι Πέρσες προσπαθούσαν να διαφύγουν. Εκεί πέθαναν ο Καλλίμαχος, ο στρατηγός Στησίλαος και ο Κυναίγειρος, ο αδελφός του Αισχύλου. Οι Αθηναίοι κατάφεραν να καταλάβουν επτά πλοία.
Ανεξήγητο Πρώτον
Η Μάχη του Μαραθώνα σύμφωνα με τον Ηρόδοτο είχε γίνει πάνω σε μια πεδιάδα. Δεν έχει σχέση με καμία άλλη μάχη στην Ελλάδα όπως π.χ. με τη Μάχη των Θερμοπυλών η οποία ήταν σε στενό. Στο Μαραθώνα η πεδιάδα επέτρεπε την ανάπτυξη όλου του Περσικού στρατεύματος όπως και έγινε.
Δηλαδή οι Έλληνες επέλεξαν να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες κατά μέτωπο και με όλο το εύρος της δύναμής τους πράγμα που θα ήταν ένα σοβαρό μειονέκτημα γι αυτούς. Γιατί όμως επέλεξαν αυτόν τον τρόπο δείχνοντας στον αντίπαλο ότι περιφρονούν τη δύναμή του και πως ήταν σίγουροι για τη νίκη τους;
Ανεξήγητο Δεύτερον
Σύμφωνα με τον Ξενοφώντα στο πεδίο της Μάχης οι Πέρσες αναπτύχθηκαν σε βάθος 30 αντρών στο κέντρο της παράταξής τους(εδώ προσοχή δεν υπολογίζεται ότι τα άκρα των Περσών ήταν αδύναμα με λιγότερο βάθος το εκλαμβάνουμε ως ισόποσο).
Αυτό έδινε μια ανάπτυξη στρατεύματος των 100.000 χιλιάδων αντρών που ήταν εκεί γύρο στα 3.300 μέτρα. Από την άλλη μεριά οι Έλληνες ήταν μόνο 11.000 και για να μπορέσουν να αντιπαρατάξουν ένα ίσο μέτωπο απέναντι στους Πέρσες έπρεπε το βάθος τους να είναι βάθος 3 ανδρών και κάτι (χωρίς να υπολογίσουμε ότι είχαν ενισχύσει τα άκρα τους πράγμα που θα έδινε μικρότερο μήκος).
Από την Ιστορία γνωρίζουμε ότι το μέτωπο των Ελλήνων ήταν 1600 μέτρα δηλ. 6 άνδρες περίπου βάθους σε ισόποση παράταξη.
Έτσι από τα παραπάνω προκύπτει ότι περίσσευαν 850 μέτρα από τη μία μεριά και 850 μέτρα από την άλλη μεριά Περσικού μετώπου το οποίου θα στεκότανε και δεν θα έκανε τίποτα. Το ερώτημα είναι ότι εάν τα πράγματα γίνανε έτσι γιατί αυτός ο στρατός των 850 μ από τη μια μεριά και των 850μ από την άλλη δεν κινήθηκε κυκλωτικά για να παγιδεύσει τους Έλληνες σαν θανάσιμη τανάλια;
Εχετλαίος
Στα έργα του Ηροδότου και του Παυσανία έχουμε μια παρουσία ενός ανδρός αγνώστου προς τους Έλληνες ο οποίος εμφανίστηκε απροειδοποίητα. Ήταν πιο ψηλός από τα άτομα εκείνης της εποχής φορούσε μια περίεργη στολή η οποία έμοιαζε με αγρότη και όχι με πολεμιστή και κρατούσε ένα όπλο το οποίο έμοιαζε με λαβή αρότρου (αρχ.εχέτλη) το οποίο το έστρεφε προς τους Πέρσες και τους αποδεκάτιζε.
Αργότερα οι Έλληνες ζητώντας πληροφορίες για το άτομο αυτό από το Μαντείο των Δελφών οι ιερείς τον κατονόμασαν ως Εχετλαίο.
“…Συνέβη δε ως λέγουσιν, άνδρα εν τη μάχη παρείναι το είδος και την σκευήν άγροικον. Ούτος των βαρβάρων πολλούς καταφονεύσας αρότρω, μετά το έργον ην αφανής. Ερομενοις δε Αθηναίοις άλλο μεν ο θεός ες αυτόν έχρησεν ουδέν, τιμάν δε Εχετλαίον εκέλευσεν ήρωα.” (Παυσανίας βιβλ. 1, κεφ. 32).
Ο άνδρας αυτός προωθούνταν στο πεδίο της Μάχης και κατακρεουργούσε τους Πέρσες με το όπλο του με απίστευτη ταχύτητα.
Επίσης ο Ηρόδοτος μας αναφέρει ότι ένας Αθηναίος στρατιώτης, ο Επίζηλος, γιός του Κουφαγόρα, ενώ πολεμούσε γενναία στήθος με στήθος ξαφνικά έχασε την όραση του και στα δύο του μάτια, παρόλο που δεν τον είχε ακουμπήσει τίποτα, ούτε δόρυ ούτε ξίφος ούτε βέλος τόξου.
Συνεχίζοντας ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι ο Επίζηλος διηγείται ότι είδε έναν μεγαλόσωμο οπλίτη που η γενειάδα του κάλυπτε ολόκληρη την ασπίδα του, και ότι αυτό το φάντασμα κρατούσε στα χέρια του ένα πολύ φωτεινό όπλο! Πέρασε ακριβώς δίπλα του, σκοτώνοντας Πέρσες αντιπάλους και αυτή η σκηνή ήταν η τελευταία που είδε ο Επίζηλος γιατί από κάποια υπερβολική λάμψη, τυφλώθηκε!
Ανεξήγητο Τέταρτον
Καθ όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας της Μάχης μέχρι να φτάσει η μέρα της σύγκρουσης οι Έλληνες μετακινούνταν τις βραδινές ώρες, έτσι ώστε να μην γίνουν ορατές οι κινήσεις τους, προς το μέτωπο των Περσών και μέχρι την ημέρα της Μάχης ο Ηρόδοτος μας αναφέρει ότι φτάσανε 8 στάδια από το στρατόπεδο των Περσών δηλ όπως είδαμε και παραπάνω περίπου 1480μ.
Ο λόγος που το κάνανε αυτό ήταν ότι οι Έλληνες γνώριζαν ότι οι Πέρσες είχαν πάγια τακτική πριν την τελική σύγκρουση και όταν ο αντίπαλος πλησίαζε προς την μεριά τους να ρίχνουν μια ομοβροντία 2-3 επαναλήψεων βελών από τους τοξότες τους.
Έτσι οι Έλληνες με αυτές τις βραδινές κινήσεις προσέγγισης προσπαθούσαν να μειώσουν την απόσταση από τους Πέρσες άρα και τις απώλειές τους. Το ερώτημα που γεννάται είναι πως οι Έλληνες κατάφεραν να προσεγγίσουν τους Πέρσες στο πεδίο της Μάχης χωρίς να έχουν σοβαρές απόλυες από τις ομοβροντίες βελών καθώς σε όλη την διάρκεια της μάχης σκοτώθηκαν μόνο 192 Έλληνες;
Είναι ότι οι Πέρσες δεν ήξεραν σημάδι ; δεν μπορούσαν να τους πετύχουν για άλλους λόγους ή ότι δεν πρόλαβαν να το κάνουν;
Ανεξήγητο Πέμπτον
Η Μάχη του Μαραθώνα άρχισε στις 5.30 περίπου το πρωί και οι Πέρσες στρατηγοί διέταξαν οπισθοχώρηση στις 8 το πρωί δηλ μόλις 2,5 ώρες μετά την έναρξη της μάχης.
Το παράξενο είναι πως όλα όσα γίνανε , γίνανε μέσα σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα.6.400 Πέρσες αποδεκατίστηκαν από ένα Ελληνικό στρατό που αριθμούσε το 1/10 της δικιάς τους δύναμης με φοβερή ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Πως είναι άραγε δυνατόν να συνέβη κάτι τέτοιο σε τόσο λίγο χρονικό διάστημα;
ΠΕΡΙ ΕΧΕΤΛΑΙΟΥ
Εχετλαίος ή Έχετλος ήταν το όνομα ενός αγνώστου ήρωα που εμφανίστηκε στη μάχη του Μαραθώνα, και βοήθησε να αναχαιτιστεί την Περσική εισβολή στην Ελλάδα.
Εχετλαίος ή Έχετλος ήταν το όνομα ενός αγνώστου ήρωα που εμφανίστηκε στη μάχη του Μαραθώνα, και βοήθησε να αναχαιτιστεί την Περσική εισβολή στην Ελλάδα.
Ιστορικά, ο Εχετλαίος δεν αναφέρεται πουθενά στο παρελθόν και η ύπαρξη του στο πάνθεον των αρχαίων ηρώων γίνεται μετά την μάχη του Μαραθώνα. Στη μάχη εκείνη, ο Εχετλαίος είχε εμφανιστεί ξαφνικά στο ελληνικό στρατόπεδο ντυμένος με στολή άγνωστη για τους Αθηναίους κρατώντας στα χέρια του μία εχέτλη (= λαβή αρότρου) ή κάτι που έμοιαζε με εχέτλη, αντί για όπλο.
Με αυτό το παράξενο όπλο, ο Εχετλαίος χτυπούσε τους Πέρσες κι εξόντωσε πολλούς από αυτούς. Μετά τη μάχη, ο άγνωστος άνδρας εξαφανίστηκε, με τον ίδιο τρόπο που είχε εμφανιστεί και κανείς δεν γνώριζε το παραμικρό γι” αυτόν, ούτε καν το όνομά του.
Οι Αθηναίοι, μετά την μάχη, ρώτησαν το Μαντείο των Δελφών να μάθουν ποιος ήταν αυτός ο άγνωστος ήρωας που πολέμησε μαζί τους και το Μαντείο τους έδωσε ως απάντηση πως θα έπρεπε να τιμούν τον ήρωα Εχετλαίο. Οι Αθηναίοι από ευγνωμοσύνη προς αυτόν, όρισαν την επίσημη λατρεία του ως ήρωα.
Γενικά, η νίκη στην μάχη του Μαραθώνα μπορούμε να πούμε ότι ξάφνιασε ακόμα και τους Αθηναίους. Για να δικαιολογήσουν την πανωλεθρία των Περσών, αρκετοί από τους Αθηναίους πολεμιστές ισχυρίστηκαν ότι είδαν πολλούς ήρωες και θεούς να πολεμούν στο πλάι τους. Ο κυριότερος από αυτούς ήταν ο Πάνας ο οποίος ενέπνευσε στους Πέρσες τον «Πανικό» τον ιερό, τρομερό φόβο.
Σε αυτήν την μυθοπλασία μάλλον συγκαταλέγεται και η εμφάνιση του ήρωα Εχετλαίου.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Οι Αθηναίοι στρατοπέδευσαν στα υψώματα του όρους Αγρελίκι, πάνω από το σημερινό χωριό Βρανά. «Ήλθομεν, είπαν, να θέσωμεν ομού την κρηπίδα της ελευθερίας επί του ιερού τούτου τόπου» Τη στιγμή της συναντήσεως Αθηναίων και Πλαταιών ανέκρουσαν τα δώρατά τους επί των ασπίδων τους σε θριαμβευτικό αλαλαγμό, προάγγελο της νίκης…
Στην τελική παράταξη των αντιπάλων στρατών, η μεταξύ τους απόσταση ήταν 8 στάδια, δηλαδή 1500 μέτρα. Μετά τις θυσίες και έναν μικρό λόγο του Μιλτιάδη, δόθηκε από τον ίδιο το σύνθημα της επίθεσης.
Μετά τη μάχη, οπλίτες Αθηναίοι είπαν ότι λίγο πιο μπροστά από τον Μιλτιάδη, που οδηγούσε τη φάλαγγα, έτρεχε λουσμένος σε ένα χρυσό φως ο ήρωας της Αθήνας, ο Θησέας, βαριά οπλισμένος σαν πεζός, κι αυτός ήταν εκείνος που έπεσε πρώτος επάνω στο κέντρο των Περσών.
Η σύγκρουση μεταξύ τω δύο στρατών ήταν φοβερή. Χωρίς οι Αθηναίοι να ελαττώσουν την ορμή τους άρχισαν να νικούν στα δύο άκρα της παράταξης και να τρέπουν τους αντιπάλους σε φυγή. Στο κέντρο όμως, όπου 2000 Αθηναίοι πολεμούσαν με 18000 εκλεκτούς του Περσικού στρατού, νικούσαν οι Πέρσες.
Εδώ ακριβώς συνέβη το δεύτερο από τα θαυμαστά της μάχης του Μαραθώνα. Ένας γιγαντόσωμος «αγροίκος», με γενιάδα που κάλυπτε την ασπίδα του, άγνωστος σε όλους, κρατώντας τη μεγάλη λαβή ενός αρότρου της εποχής (την εχέτλη), κατέβηκε με μεγάλη ορμή από το βουνό σκορπώντας το θάνατο και τον «πανικό» (η λέξη προέρχεται από τον Πάνα) στους Πέρσες, κατόρθωσε να φτάσει στο κέντρο της μάχης και να ενωθεί με τους 2.000 Αθηναίους που διοικούσαν ο Θεμιστοκλής και ο Αριστείδης και εκεί άρχισε να «θερίζει» τους Πέρσες.
Όπως θα διηγηθεί μετά τη μάχη ένας αυτόπτης μάρτυρας – οπλίτης που διοικούσε ο Αριστείδης – ο Επίζηλος του Κουφαγόρου, ενώ πολεμούσε σώμα με σώμα, του φάνηκε ξαφνικά ότι είδε απέναντί του ένα πανύψηλο οπλίτη που τα γένια του σκέπαζαν την ασπίδα του.
Έμοιαζε σαν φάντασμα που κρατούσε στα χέρια του ένα πολύ φωτεινό όπλο! Πέρασε ακριβώς δίπλα του, σκοτώνοντας πέντε Πέρσες αντιπάλους και αυτή η σκήνη ήταν η τελευταία που είδε ο Επίζηλος γιατί από κάποια υπερβολική λάμψη, τυφλώθηκε!
Περίπου επτακόσια χρόνια αργότερα, όταν ο Παυσανίας επισκεύτηκε στην Αθήνα την Ποικίλη Στοά, η οποία ονομάστηκε έτσι από τις πολλές και διάφορες ζωγραφιές που την διακοσμούσαν, είδε ότι αυτές ολοκληρώνονταν με την απεικόνιση εκείνων που πολέμησαν στον Μαραθώνα τον Σεπτέμβρη του 490π.Χ.
Ανάμεσά τους, οι ονομαστοί ζωγράφοι Πάναινος και Μίκων φρόντισαν να ξεχωρίζει ο Πολέμαρχος Καλλίμαχος, ο Στρατηγός Μιλτιάδης και ο Ήρωας ο ονομαζόμενος Έχετλος ή Εχετλαίος. «Υπάρχει η παράδοση πως στη Μάχη του Μαραθώνος έλαβε μέρος και κάποιος που έμοιαζε με αγρότη στην εμφάνιση και στην περιβολή.
Αυτός σκότωσε πολλούς από τους βαρβάρους με ένα άροτρο και όταν η μάχη τελείωσε, εξαφανίστηκε, λέει χαρακτηριστικά ο Παυσανίας. Οι περιγραφές των πολλών αυτόπτων μαρτύρων, η φοβερή του δύναμη και αποτελεσματικότητα, καθώς και το γεγονός ότι ήταν τελείως άγνωστος σε όλους, άφησαν στους Αθηναίους βαθιά εντύπωση, τόσο που ρώτησαν το Μαντείο των Δελφών, ποιός ήταν ο ήρωας αυτός, ο θεός δεν χρησμοδότησε τίποτα περισσότερο από το ότι πρέπει να τίμουν τον Ήρωα Εχετλαίο …
Αλλά η μάχη του Μαραθώνα σχετίζεται με πολλά άλλα παράξενα και υπερφυσικά συμβάντα που ο θρύλος τους έφτασε μέχρι τις μέρες μας.
Εκτός από την παρουσία του φοβερού πολεμιστή Εχετλαίου ο οποίος μάλιστα λέγεται ότι βγήκε από το ιερό σπήλαιο του Πανός στον Μαραθώνα, αναφέρεται η εμφάνιση του ίδιου του Πάνα στη μάχη αλλά και στον Φειδιπίδη, τον οποίο οι Αθηναίοι έστειλαν στη Σπάρτη για να ζητήσει βοήθεια.
Καθώς περνούσε από το όρος Παρθένιο, ο Παν τον φώναξε με το όνομά του και παρήγγειλε να πει στους Αθηναίους ότι δεν του δίνουν την πρέπουσα σημασία, παρά το γεγονός ότι αυτός διάκειται ευνοϊκά απέναντί τους και ότι πολλές φορές τους βοήθησε στο παρελθόν και θα κρατήσει την ίδια στάση και στο μέλλον. Μετά την νικηφόρα μάχη στον Μαραθώνα, οι Αθηναίοι πίστεψαν τη διήγηση του Φειδιπίδη και ίδρυσαν ιερό του Πανός κάτω από την Ακρόπολη.
Σώζεται μάλιστα επίγραμμα του λυρικού ποιητή Σιμωνίδη του Κείου (556- 468π.Χ.) που αναφερόταν σε αγάλμα του Πανός, ανάθημα του στρατηγού Μιλτιάδη: «Τον τραγόπουν εμέ Πάνα, τον Αρκάδα, τον κατά Μήδων, τον μετ” Αθηναίων, στήσατο Μιλτιάδης.» (Προς τιμή μου, εμένα του τραγοπόδαρου Πάνα, του Ακράδα, που πολέμησε μετά των Αθηναίων τους Μήδους, έστησε αυτό το ανάθημα ο Μιλτιάδης). Μερικοί μάλιστα πιστεύουν ότι Παν και Έχετλος είναι ένα και το αυτό πρόσωπο!
Παραδόσεις αναφέρουν ακόμα και παράξενα φώτα την ώρα της μάχης στην περιοχή του μεγάλου έλους προς την πλευρά που κατείχαν οι Πέρσες.
Για πολλά χρόνια οι τριγύρω χωρικοί άκουγαν κλαγές όπλων, φωνές ανθρώπων και χρεμετίσματα αλόγων από το πεδίο της κοσμοϊστορικής μάχης. Λέγεται ότι καμμία φορά τα ίδια ακούγονται και σήμερα ακόμη!
Κάποιος Αθηναίος οπλίτης είχε μαζί του στη Μάχη του Μαραθώνα τον υπερμεγέθη σκύλο του, άγριο και τρομερό, που μάχοταν με τα δόντια ηρωϊκά εναντίον των Περσών. Το σκυλί έδειξε γενναιότητα και για τον κίνδυνο που διέτρεξε, έλαβε ως αμοιβή την απεικόνιση του ανάμεσα σ” εκείνους που περιβάλουν τον Κυνέγειρο, τον Επίζηλο και τον Καλλίμαχο. Όλοι αυτοί, καθώς και ο σκύλος, είχαν φιλοτεχνηθεί από το ζωγράφο Μίκωνα στην Ποικίλη Στοά.
Ο γνωστός ερευνητής Α.Πουρναρόπουλος ερεύνησε μερικές ενδιαφέρουσες εκδοχές …
Ξεκίνησε προσπαθώντας να ανακαλύψει πώς πραγματικά ήταν το «Ησιόδιο Άροτρο» – η εχέτλη – εκείνη την περίοδο. Βρήκε λοιπόν μία παράσταση αρόσεως αγρού με ένα τέτοιο άροτρο , σε ένα αρχαίο αγγείο χρονολογίας 460-450π.χ.
Είναι όμως αξιοσημείωτο ότι το σχήμα της εχέτλης θυμίζει ένα υπερσύγχρονο όπλο! Εάν ήταν πολυβόλο όπλο με εκρηκτικά βλήματα, οι Αθηναίοι θα έλεγαν ότι ο Ήρωας Εχετλαίος πολεμούσε με «κεραυνούς». Εάν ήταν είδος «φλογοβόλου» τότε θα έλεγαν ότι αυτός πολεμούσε με πύρινη ρομφαία. Αλλά δεν συνέβη oύτε το ένα ούτε το άλλο. «Θα μπορούσε το παράξενο όπλο να ήταν όπλο ακτίνων;». Την απάντηση τη βρίσκουμε κρυμμένη στα κείμενα του Ηροδότου. «στην μάχη του Μαραθώνα σκοτώθηκαν 6400 περίπου Πέρσες και 192 Αθηναίοι.
Στη διάρκεια της μάχης συνέβη κάτι πολύ παράξενο: ένας Αθηναίος οπλίτης, ο Επίζηλος, γιος του Κουφαγόρα, πολεμούσε γενναία στήθος με στήθος, όταν ξαφνικά έχασε την όραση του και στα δύο του μάτια, μολονότι δεν τον είχε ακουμπήσει τίποτα, ούτε δόρυ, ούτε ξίφος, ούτε κανένα βέλος τόξου.
Από τότε έμεινε τυφλός μέχρι το τέλος της ζωής του! Θεϊκή ενέργεια ή προηγμένη τεχνολογία, το σίγουρο είναι ότι εκείνο το Σεπτέμβρη στον Μαραθώνα συνέβησαν πράγματα που μας πείθουν πως εκείνη η μάχη θα καθόριζε το μέλλον όλης της ανθρωπότητας …
Είναι πολύ πιθανόν, ο Ηρόδοτος να μην αποκάλυψε όλα τα στοιχεία που ήξερε για τα όσαυπερφυσικά συνέβησαν στη Μάχη του Μαραθώνα, αν λάβουμε υπόψη τις γνωστές επιφυλάξεις του να μιλά για να θέματα που άπτονται των θεϊκών πραγμάτων (Ηρόδοτος, Ευτέρπη, 65).
