Τα Ανθεστήρια στην αρχαία Ελλάδα

Τα Ανθεστήρια στην αρχαιότητα ήταν Ιωνική Γιορτή προς τιμή του Θεού Διόνυσου και γιορτάζονταν κυρίως στην Αθήνα, κατά το μήνα Ανθεστηρίωνα (τέλος Φεβρουαρίου - αρχές Μαρτίου). Γιορτάζονταν επίσης σε διάφορες πόλεις της Ιωνίας.

Οι γιορτές των Ανθεστηρίων στην Αθήνα διαρκούσαν τρεις μέρες. Η γιορτή περιελάμβανε συμπόσιο όλων των Αθηναίων, διαγωνισμό οινοποσίας και προσφορά στεφανιών από λουλούδια προς τον τιμώμενο Θεό.

Παράλληλα γινόταν μια συμβολική τελετή γάμου, μεταξύ του Θεού και της γυναίκας του άρχοντα βασιλέα, μέσα από την οποία ολόκληρη η πόλη ερχόταν σε κοινωνία με το Διόνυσο και εξασφάλιζε έτσι πλούσιους καρπούς στη γη της. Η τελευταία μέρα ήταν αφιερωμένη στους νεκρούς και οι πιστοί πρόσφεραν μέσα σε χύτρες, σπόρους στο Διόνυσο και στο χθόνιο Ερμή.

Η λέξη Ανθεστήρια προέρχεται από τη λέξη Άνθος - ήταν δηλαδή η γιορτή των λουλουδιών. Υπάρχει επίσης η άποψη ότι προέρχεται από το ρήμα «αναθέσασθαι» που σημαίνει εξορκίζω, αφού η γιορτή των αρχαίων Ανθεστηρίων ήταν και γιορτή αφιερωμένη τις ψυχές των νεκρών και τον εξορκισμό των κακών πνευμάτων.

Μυθολογία

Τα Ανθεστήρια σαν γιορτή των λουλουδιών και της Άνοιξης, της αναγέννησης της φύσης και της καρποφορίας, συνδυάστηκαν και με το μύθο του Πλούτωνα και της Περσεφόνης που διασώθηκε στον Ομηρικό Ύμνο προς τη Δήμητρα.

Σύμφωνα με το μύθο, η Δήμητρα είχε αποκτήσει με το Δία μια πολύ όμορφη κόρη, την Περσεφόνη.

Η ομορφιά της θάμπωσε το Θεό του Κάτω Κόσμου, τον Πλούτωνα, ο οποίος μια μέρα την έκλεψε και την πήρε μαζί του στο σκοτεινό του βασίλειο, τον Άδη.

Η Δήμητρα οργισμένη και θλιμμένη κλείστηκε στο Ναό που είχε κτίσει ο βασιλιάς της Ελευσίνας, Κέλεος. Μαζί της μαράζωσε και ολόκληρη η γη. Τα χωράφια ξεράθηκαν, τα λουλούδια μαράθηκαν και οι καρποί σάπισαν. Οι άνθρωποι άρχισαν να πεθαίνουν από την πείνα και οι θεοί φοβήθηκαν ότι η ανθρωπότητα θα καταστρεφόταν.

Παρ’ όλες τις προσπάθειες των θεών, η Δήμητρα παρέμεινε αμετάπειστη.

Ο Δίας έστειλε τον Ερμή στον Πλούτωνα και τον παρεκάλεσε ν' αφήσει την Περσεφόνη ελεύθερη.

Ο Πλούτωνας δέχθηκε αλλά την ώρα που η Περσεφόνη ετοιμαζόταν να φύγει, της έδωσε να φαει ένα γλυκό ρόδι. Με αυτό το τέχνασμα δεν θα έχανε την αγαπημένη του για πάντα, θα την είχε μαζί του τέσσερις μήνες το χρόνο.

Η Περσεφόνη γύρισε στη μητέρα της και αμέσως όλα τα λουλούδια άνθισαν και οι αγροί γέμισαν με στάχυα και καρπούς. Η γη άρχισε να βλασταίνει και συνέχιζε να καρποφορεί για οκτώ μήνες, όσο η Περσεφόνη θα έμενε με τη Δήμητρα.

Τους υπόλοιπους τέσσερις μήνες θα κατέβαινε στον Κάτω Κόσμο για να ενωθεί με τον Άδη και να δημιουργήσει μαζί του τις δυνάμεις που θα προετοίμαζαν την εφορία του εδάφους.

Το ρόδι που της πρόσφερε ο Άδης, με τα χιλιάδες σπέρματα στο εσωτερικό του, συμβόλιζε λοιπόν τη γονιμοποίηση των χωραφιών, την ένωση του σπόρου με το χώμα, της Περσεφόνης με το θεό του Κάτω Κόσμου.

Ανθεστήρια γιόρταζαν στη Βοιωτία, στην Κόρινθο, στην Μαγνησία, στη Σμύρνη, στη Μίλητο, στην Έφεσο, στην Πριήνη και αλλού.

Στη Μαγνησία καθιέρωσε τη γιορτή ο Δημοσθένης με θυσία στο Διόνυσο:

"... και Διονύσω χοοπότη θυσιάσαντα και την χοών εορτήν αυτόθι καταδείξαι"

Πηγή