Άνθη των πάγων της Αρκτικής

Τα λουλούδια που φυτρώνουν στον γεμάτο πάγους Βόρειο Παγωμένο, αποτελούν ένα σχεδόν ανεξερεύνητο φαινόμενο. Η «πεδιάδα των άνθεων» μοιάζει περισσότερο με μια εικόνα από άλλο πλανήτη... Ωστόσο, πιθανόν εδώ να κρύβεται το μυστικό της εμφάνισης της ζωής στη Γη. Πώς φανταζόμαστε την Αρκτική; Ωκεανός, κρυμμένος κάτω από παχύ πάγο, απέραντη χιονισμένη έρημος, άνεμος, παγετός... Αναφερόμενοι σε αυτό το σημείο του πλανήτη, σίγουρα δεν περιμένουμε να δούμε εδώ κάτι παρόμοιο με πεδιάδα, διάσπαρτη από διαφανή λευκά λουλούδια. Και όμως, στην Αρκτική υπάρχει ένα ασυνήθιστα όμορφο, σπάνιο, και ελάχιστα μελετημένο φαινόμενο: Τα άνθη των πάγων. Η φύση εδώ προσπάθησε τα μέγιστα επιδεικνύοντας μια ανεπανάληπτη, μαγευτική και λεπτοκαμωμένη λουλουδένια τέχνη.

Τα λουλούδια αυτά φύονται στον λεπτό, πρωτοεμφανιζόμενο πάγο. Χάρις στο γεγονός ότι το νερό αλλάζει μορφή, από την στερεά σε αέρια κατάσταση, παρακάμπτοντας την υγρή, στην επιφάνεια του πάγου του Βόρειου Παγωμένου ωκεανού διαμορφώνεται ένα στρώμα κορεσμένης υγρασίας, το οποίο κατά τη διαφορά των 20°С μεταξύ πάγου και αέρα ψύχεται απότομα και συμπυκνώνεται. Τη στιγμή που η θερμοκρασία του πάγου που μόλις έχει διαμορφωθεί στο στρώμα υψηλότατης υγρασίας, είναι περίπου 0°С και εκείνη του αέρα στους -20°С, μέσα σε δευτερόλεπτα φυτρώνουν τα «αρκτικά λουλούδια», παγωμένοι κρύσταλλοι ύψους λίγων εκατοστών. Ύστερα από ένα χρονικό διάστημα, στους κρυστάλλους κατακάθονται αλατούχα αερολύματα. Γι’ αυτό η περιεκτικότητα άλατος στα άνθη των πάγων είναι περίπου τέσσερις φορές υψηλότερη από ότι στο θαλασσινό νερό.

Οι κρύσταλλοι της ζωής

Τα άνθη των πάγων, με μια πρώτη ματιά μπορεί να φανούν σαν εντελώς άψυχοι κρύσταλλοι. Δεν είναι όμως έτσι. Αποτελούν ιδιόμορφα μικροσκοπικά και προσωρινά οικοσυστήματα. Για λόγους που ακόμη δεν έχουν ερευνηθεί, η ποσότητα των ζωντανών μικροοργανισμών που διαβιούν στις σκληρές συνθήκες της Αρκτικής, σε ότι αφορά τα άνθη των πάγων ξεπερνά κατά πολύ την ποσότητα αυτών που ζουν κάτω από τους πάγους. Κάθε λουλούδι των πάγων περιέχει περίπου ένα εκατομμύριο βακτηρίδια. Αυτός είναι και ο λόγος που οι επιστήμονες έχουν μια θεωρία, σύμφωνα με την οποία η ζωή στον πλανήτη εμφανίστηκε σε ανάλογες φυσικές συνθήκες.

Η αρκτική φύση είναι ανεπανάληπτη όσον αφορά τον λιτό χαρακτήρα της. Οι χιονισμένοι παγωμένοι λόφοι λες και ενώνονται με τον συννεφιασμένο ουρανό, με αποτέλεσμα τα σύνορα μεταξύ ουρανού και γης συχνά να μην είναι ορατά. Μόνο το σκόρπιο εδώ κι εκεί περίγραμμα του χλωμού ήλιου στα βαριά σύννεφα και κάποια σκοτεινά στίγματα νερού που ξεπροβάλλουν μέσα από το παχύ στρώμα του πάγου σαν πινελιές που έχει προσθέσει κάποιος αόρατος ζωγράφος, συμπληρώνουν με χρώμα τον άσπρο καμβά αυτού του ανέγγιχτου από τον άνθρωπο κομματιού της Γης. Και είναι αδύνατο να περιγράψεις με λόγια αυτή τη θύελλα των συναισθημάτων που σε πλημμυρίζουν, όταν ανάμεσα από τους παγωμένους λόφους απλώνεται μπροστά σου μια ολόκληρη έκταση από παγωμένα άνθη.

Ζωή και θάνατος

Δυστυχώς, τα παγωμένα άνθη της Αρκτικής είναι εύθραυστα και βραχύβια. Μόλις το πάχος του νέου πάγου αυξάνεται και η θερμοκρασία του προσεγγίζει εκείνη του αέρα, τα λουλούδια εξαφανίζονται. Επίσης, ο τόπος που ευδοκιμούν και το ύψος των αρκτικών λουλουδιών εξαρτώνται από την πυκνότητα του στρώματος της υγρασίας, και αυτό είναι πολύ ευμετάβλητο καθώς επιδρούν επάνω του πολλοί παράγοντες, μεταξύ αυτών και ο αέρας.

Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι παρά την ομορφιά τους, τα άνθη των πάγων μπορούν δυνητικά να ασκήσουν επικίνδυνη επίδραση στην ατμόσφαιρα. Το ηλιακό φως προκαλεί σε αυτά χημικές αντιδράσεις, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα να παράγεται από τα λουλούδια μεγάλη ποσότητα φορμαλδεΰδης και ενώσεων βρωμίου, που καταστρέφουν το στρώμα όζοντος του πλανήτη μας. Είναι γεγονός βέβαια, ότι οι επιστήμονες δεν μπορούν προς το παρόν να πουν κατά πόσο είναι σοβαρή η επίδραση από αυτές τις φυσικές διαδικασίες. Πάντως, η αύξηση στην Αρκτική των νέων πάγων, στους οποίους συγκεκριμένα φυτρώνουν τα άνθη των πάγων, θα πρέπει να αποτελέσει ένα κίνητρο για τη μελέτη του φυσικού αυτού φαινομένου.

Πηγή