Η αποκάλυψη ενός Φοινικικού μυστικού
Αρχαία γλυπτά από ελεφαντόδοντο που Φοίνικες καλλιτέχνες κατασκεύασαν πριν από 3.000 χρόνια περίπου, έχουν κρυμμένο για καιρό ένα μυστικό...
το οποίο δεν αποκαλύπτεται ακόμα και όταν εκτίθενται σε μουσεία σε όλο τον κόσμο: τα γλυπτά ήταν αρχικά ζωγραφισμένα με πολύχρωμα χρώματα, ενώ μερικά ήταν διακοσμημένα με χρυσό. Ερευνητές με έδρα τη Γαλλία και τη Γερμανία παρουσίασαν τις χημικές αναλύσεις που διενήργησαν, οι οποίες αποκαλύπτουν ότι τα Φοινικικά αντικείμενα από ελεφαντόδοντο του 8ου αιώνα π.Χ. φέρουν ίχνη μετάλλων που είναι αόρατα με γυμνό μάτι (Anal. Chem 2013, DOI:. 10.1021/ac4006167).
Τα μέταλλα αυτά βρίσκονται σε χρωστικές ουσίες που χρησιμοποιούνταν συνήθως στην αρχαιότητα, όπως το Αιγυπτιακό μπλε χρώμα με βάση τον χαλκό ή ο αιματίτης με βάση το σίδηρο. Τα μέταλλα δεν βρίσκονται συνήθως στο ελεφαντόδοντο, ούτε στο έδαφος, όπου τα αντικείμενα ήταν θαμμένα για καιρό, εξηγεί η Ina Reiche, χημικός στο Εργαστήριο Μοριακής και Διαρθρωτικής Αρχαιολογίας, στο Παρίσι. Η Reiche είναι επικεφαλής της έρευνας, η οποία διεξήχθη στο υλικό του ελεφαντοστού που ανακαλύφθηκε στη Συρία και τώρα βρίσκεται στο Κρατικό Μουσείο του Baden, στην Καρλσρούη της Γερμανίας.
Οι Φοίνικες ήταν πρωτοπόροι στην ναυτιλία και στο εμπόριο ενώ πρωτοστάτησαν στην χρήση του αλφαβήτου που υιοθετήθηκε αργότερα στην αρχαία Ελλάδα. Είχαν τον έλεγχο του εμπορίου του πολύτιμου πορφυρού σκούρου χρώματος σε όλη τη Μεσόγειο κατά τη διάρκεια της περιόδου 1500-300 π.Χ.
Οι μελετητές είχαν υποψίες ότι τα φοινικικά γλυπτά από ελεφαντόδοντο μπορεί αρχικά να είχαν χρωματιστεί, αλλά μέχρι σήμερα οι περισσότερες μελέτες είχαν εξετάσει μόνο μερικά σημεία σε επιφάνειες από ελεφαντόδοντο, σύμφωνα με την Reiche. Η ομάδα της χρησιμοποίησε ένα σύγχροτρον για να πραγματοποιήσει φασματοσκοπία ακτίνων φθορισμού Χ προκειμένου να αναλύσει μικρομετρικά όλη την επιφάνεια των αντικειμένων, αποκαλύπτοντας την χωρική κατανομή του χαμένου χρώματος.
«Η γνώση της αρχικής εμφάνισης ενός αντικειμένου μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί ήταν τόσο οπτικά ισχυρό στους αρχαίους θεατές», δηλώνει ο Benjamin W. Porter, αρχαιολόγος στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Berkeley. Και υπάρχουν πολλά σημαντικά αντικείμενα για να εξεταστούν, προσθέτει.
«Η τεχνική αυτή μπορεί να μεταφερθεί σε άλλα είδη της αρχαίας τέχνης στα οποία τα χρώματα έχουν αλλοιωθεί, από το ανάγλυφα των τοίχων του Παλατιού της Ασσυριακής αυτοκρατορίας μέχρι τα αιγυπτιακά έργα ζωγραφικής στους τάφους και στα καθημερινά κεραμικά αγγεία των οποίων οι διακοσμήσεις έχουν φθαρεί».
Τα μέταλλα αυτά βρίσκονται σε χρωστικές ουσίες που χρησιμοποιούνταν συνήθως στην αρχαιότητα, όπως το Αιγυπτιακό μπλε χρώμα με βάση τον χαλκό ή ο αιματίτης με βάση το σίδηρο. Τα μέταλλα δεν βρίσκονται συνήθως στο ελεφαντόδοντο, ούτε στο έδαφος, όπου τα αντικείμενα ήταν θαμμένα για καιρό, εξηγεί η Ina Reiche, χημικός στο Εργαστήριο Μοριακής και Διαρθρωτικής Αρχαιολογίας, στο Παρίσι. Η Reiche είναι επικεφαλής της έρευνας, η οποία διεξήχθη στο υλικό του ελεφαντοστού που ανακαλύφθηκε στη Συρία και τώρα βρίσκεται στο Κρατικό Μουσείο του Baden, στην Καρλσρούη της Γερμανίας.
Οι Φοίνικες ήταν πρωτοπόροι στην ναυτιλία και στο εμπόριο ενώ πρωτοστάτησαν στην χρήση του αλφαβήτου που υιοθετήθηκε αργότερα στην αρχαία Ελλάδα. Είχαν τον έλεγχο του εμπορίου του πολύτιμου πορφυρού σκούρου χρώματος σε όλη τη Μεσόγειο κατά τη διάρκεια της περιόδου 1500-300 π.Χ.
Οι μελετητές είχαν υποψίες ότι τα φοινικικά γλυπτά από ελεφαντόδοντο μπορεί αρχικά να είχαν χρωματιστεί, αλλά μέχρι σήμερα οι περισσότερες μελέτες είχαν εξετάσει μόνο μερικά σημεία σε επιφάνειες από ελεφαντόδοντο, σύμφωνα με την Reiche. Η ομάδα της χρησιμοποίησε ένα σύγχροτρον για να πραγματοποιήσει φασματοσκοπία ακτίνων φθορισμού Χ προκειμένου να αναλύσει μικρομετρικά όλη την επιφάνεια των αντικειμένων, αποκαλύπτοντας την χωρική κατανομή του χαμένου χρώματος.
«Η γνώση της αρχικής εμφάνισης ενός αντικειμένου μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί ήταν τόσο οπτικά ισχυρό στους αρχαίους θεατές», δηλώνει ο Benjamin W. Porter, αρχαιολόγος στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Berkeley. Και υπάρχουν πολλά σημαντικά αντικείμενα για να εξεταστούν, προσθέτει.
«Η τεχνική αυτή μπορεί να μεταφερθεί σε άλλα είδη της αρχαίας τέχνης στα οποία τα χρώματα έχουν αλλοιωθεί, από το ανάγλυφα των τοίχων του Παλατιού της Ασσυριακής αυτοκρατορίας μέχρι τα αιγυπτιακά έργα ζωγραφικής στους τάφους και στα καθημερινά κεραμικά αγγεία των οποίων οι διακοσμήσεις έχουν φθαρεί».