Προ-κοσμοναύτες: Οι πρόδρομοι του Γκαγκάριν
Οι ερευνητές αυτού του μυστικού Ινστιτούτου γαλουχήθηκαν από ακαδημαϊκούς, όπως ο Κελντίς, ο Κορολιόφ, ο Σεντόφ και από άλλους καθοδηγητές του «άλματος προς το άγνωστο». Διδάσκονταν τα μυστικά των πειραματιστών, δοκιμάζοντας οι ίδιοι πολλά από εκείνα που επεφύλασσε το μέλλον.
Οι έλεγχοι προϋπέθεταν καταστάσεις, μέσα από τις οποίες θα μπορούσε να υπάρχει η βεβαιότητα ότι ο οργανισμός θα αντέξει ακόμη και απρόβλεπτες δοκιμασίες. Γι’ αυτό, η επιλογή ήταν το ίδιο απαιτητική, όπως αργότερα και εκείνη των κοσμοναυτών. Από τους 5000 εξεταζόμενους για συμμετοχή στις δοκιμές στρατιωτικούς, επιλέγονταν μόνον 25.
Συνολικά μέσα στις τρεις δεκαετίες (1950-1970) -σύμφωνα με τα στοιχεία του Μπορίς Μπιτσκόβσκι που είχε συμμετάσχει σε ανάλογα προγράμματα- ο αριθμός των μόνιμων δοκιμαστών ήταν περίπου 900 άτομα. Υπήρχαν επίσης και έκτακτοι εθελοντές γιατροί, μηχανικοί, αεροναυπηγοί.
Διαστημική πτήση στη … Γη
Ο Μπιτσκόβσκι είχε δοκιμάσει ειδικές στολές σε βαρομετρικούς θαλάμους (θαλάμους ελεγχόμενης πίεσης-βαρύτητας), ενώ, όπως ανέφερε, ελεγχόταν και η αντοχή σε συνθήκες ατυχημάτων (διάφορα αέρια και ατμοί). Πέρασε συνολικά πάνω 80 πειράματα.
Ο Νικολάι Μπουρκούν ανέφερε πως η δική του ειδικότητα σχετιζόταν με τα πειράματα υψόμετρου και επιβίωσης, τόσο σε θαλάμους θερμοβαρυμετρικών αναλύσεων, όσο και σε φυσικές συνθήκες, δηλαδή στη θάλασσα, στην έρημο (Κεντρική Ασία), στην παγωμένη ταϊγκά, στον πολικό κύκλο (περιοχή Τίξι).
Για παράδειγμα, ήταν μεταξύ αυτών που μπορούν να τρέχουν γρήγορα στην έρημο. Αρχικά μεταφέροντας την εξάρτυση, δηλαδή ρουχισμό, τροφή, νερό, ώστε να φανεί πόσο καιρό μπορούν να κρατήσουν αυτά.
Πολλοί, μετά από αυτές τις δοκιμασίες για την υγεία τους, περνούσαν από ιατρικές επιτροπές και κατέληγαν στο νοσοκομείο. Ο Μπουρκούν θυμάται πως ο ίδιος και ένας συνάδελφός του είχαν ανάλογη τύχη.
Με σκοπό να δοκιμαστεί η επίδραση της απότομης αύξησης της πίεσης, στέλνονταν σε ταχείες πτήσεις σε υψόμετρο 14 χλμ., φορώντας μάσκα, αλλά με απλές φόρμες. Όταν είχε εισαχθεί στο Ινστιτούτο Επιστημονικών Ερευνών, είχε χαρακτηριστεί ως «κατάλληλος χωρίς περιορισμούς».
Ο Φιόντορ Σκιρένκο εργάστηκε το διάστημα 1959-1961, ακριβώς τον καιρό της προετοιμασίας για την «Πτήση-1». Συμμετείχε κυρίως σε αποστολές επιβίωσης σε μεγάλο υψόμετρο και σε ψυχολογικά πειράματα. Μαζί με άλλον έναν καθόταν ένα μήνα σε θάλαμο απομόνωσης, στη συνέχεια πέντε άτομα μαζί σε σκοτεινό θάλαμο.
Στη δεύτερη περίπτωση ανά διαστήματα οι γιατροί ρωτούσαν τον καθένα τι ώρα είναι. Δεν υπήρχε καμία λάμπα, ήταν όπως στο αληθινό διάστημα. Σε αυτή την κατάσταση η παρέα βοηθούσε πολύ... Ενώ όσον αφορά το να μαντέψεις την ώρα, εκεί μπορούσες να πέσεις έξω ώρες ολόκληρες...
Ουκρανοί, Εβραίοι, Ρώσοι, νέοι από τη Βαλτική και από το Καζακστάν, όλοι αποτελούσαν μία ομάδα. Κάποιοι πέρασαν δεκάδες, και άλλοι εκατοντάδες πειράματα.
Εισέπνεαν διάφορα μείγματα αερίων, έπρεπε να υποστούν θερμότητα και χαμηλή πίεση, υπερφόρτωση του οργανισμού σε μηχανήματα φυγοκέντρησης, προσομοιώσεις αυτόματης εκτίναξης για εγκατάλειψη του σκάφους, καθώς και διάφορες ψυχολογικές επενέργειες. Δοκίμαζαν συσκευές και σκάφανδρα.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ο ταγματάρχης ονόματι Χλοπκόφ, ο οποίος συμμετείχε σε περισσότερα από 400 πειράματα. Ο ταγματάρχης Γκριντουνόφ υποβαλλόταν σε υπερβολικές πιέσεις κατά τις δοκιμές και το μόνο που ρώταγε ήταν: «Πόσο δοκιμάζουν οι Αμερικάνοι; Ας δοκιμαστούμε εμείς σε περισσότερο!». Σημειωτέον, στη NASA δεν υπήρχαν δοκιμαστές οι οποίοι θα έστρωναν το δρόμο στους πρώτους αστροναύτες. Ενώ για τους Σοβιετικούς, η ευθύνη και η αυτοθυσία υπήρχαν σε υψηλότατο βαθμό.
Οι Γκαγκάριν και Τιτόφ, όπως και όλοι οι κοσμοναύτες της πρώτης ομάδας, ήταν πολύ ευγνώμονες στους καθηγητές, στους επιστήμονες και τους «προ-κοσμοναύτες», έρχονταν για να δώσουν διαλέξεις στο Ινστιτούτο δίπλα από το μετρό «Ντινάμο», διδάσκοντας, συμβουλεύοντας και προετοιμάζοντας τα «νεαρά γεράκια», όπως αποκαλούσε τους κατακτητές του διαστήματος ο θεμελιωτής της σοβιετικής αστροναυτικής Σεργκέι Κορολιόφ.
