130.000 χρόνια πριν η έξοδος του Homo sapiens

Επιστήμονες με επικεφαλής τη διεθνώς αναγνωρισμένη ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Τύμπινγκεν στη Γερμανία, συνδύασαν τα πιο πρόσφατα ανατομικά και γενετικά στοιχεία, για να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι ο ανατομικά σύγχρονος άνθρωπος (Ηomo sapiens) άρχισε τις μεταναστεύσεις του από την Αφρική πριν από περίπου 130.000 χρόνια, πολύ νωρίτερα από ό,τι εθεωρείτο μέχρι σήμερα. Όπως εκτιμούν οι ερευνητές, υπήρξαν διάφορα κύματα μεταναστεύσεων και πιθανότατα το αρχαιότερο ακολούθησε μία νότια διαδρομή, μέσω της Αραβικής χερσονήσου, με κατεύθυνση την Αυστραλία και τον Δυτικό Ειρηνικό.

Η μελέτη

Η ομάδα της κυρίας Χαρβάτη, σε συνεργασία με ερευνητές του Πανεπιστημίου της Φεράρα στην Ιταλία και του Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Γαλλίας εξέτασε διάφορα πιθανά σενάρια διασποράς και μεταναστευτικές διαδρομές με αφετηρία την Αφρική, συγκρίνοντας τις προβλέψεις του καθενός από αυτά με ουδέτερα γενετικά δεδομένα καθώς και με δεδομένα που προέκυψαν από τη μορφολογική εξέταση του κρανίου σημερινών ανθρώπων, προερχόμενων από δέκα διαφορετικούς πολιτισμούς του πλανήτη.

Όπως περιγράφουν στο σχετικό άρθρο τους στην επιθεώρηση «Proceedings of the National Academy of Sciences» οι ερευνητές κατέληξαν στην εκτίμηση πως το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι το πρώτο κύμα εξόδου από την Αφρική πραγματοποιήθηκε πριν από περίπου 130.000 χρόνια, αρκετές χιλιάδες χρόνια νωρίτερα σε σχέση με τις επικρατούσες έως τώρα εκτιμήσεις. Ένα δεύτερο μεταναστευτικό κύμα προς Την Ευρώπη και την Ασία έλαβε χώρα πολύ αργότερα, πριν από περίπου 50.000 χρόνια.

Η έξοδος από την Αφρική

Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι όλοι οι σημερινοί άνθρωποι κατάγονται από ένα κοινό προγονικό πληθυσμό, που ζούσε πριν από 100.000 - 200.000 χρόνια στην Αφρική. Το κυρίαρχο μέχρι σήμερα σενάριο ήταν ότι υπήρξε ένα κύριο ρεύμα εξόδου από την «μαύρη ήπειρο» και αυτό συνέβη πριν από 50.000 έως 70.000 χρόνια. Όμως τα πιο πρόσφατα γενετικά, αρχαιολογικά και παλαιοανθρωπολογικά δεδομένα, υποδεικνύουν ότι τα μεταναστευτικά ρεύματα ήταν περισσότερα και ότι ξεκίνησαν πολύ νωρίτερα, πριν από 130.000 χρόνια. Η κυρία Χαρβάτη και οι συνεργάτες της εξέτασαν όλα τα προτεινόμενα σενάρια αντιπαραβάλλοντάς τα με τα στοιχεία που προκύπτουν από τα γενετικά και ανατομικά δεδομένα. Τα ευρήματά τους συνηγορούν υηέρ της δεύτερης εκδοχής.

«Και οι δύο κατηγορίες στοιχείων, τόσο οι ανατομικές συγκρίσεις κρανίων, όσο και τα γενετικά δεδομένα, υποστηρίζουν την άποψη ότι υπήρξαν πολλαπλές μεταναστεύσεις», δήλωσε η κυρία Χαρβάτη. Στο πρώτο μεταναστευτικό κύμα προς την Αυστραλία και τον Ειρηνικό οφείλουν την καταγωγή τους οι αυστραλοί Αβορίγινες, οι Μελανήσιοι και οι κάτοικοι της Παπούα. Άλλοι πληθυσμοί στην ηπειρωτική Ασία έλκουν την καταγωγή τους από το κατοπινό μεταναστευτικό κύμα πριν από 50.000 χρόνια.

Ανοιχτά ερωτήματα

Ερωτηματικό παραμένει ποιές συνθήκες στην ανατολική Αφρική ήσαν αυτές που «πυροδότησαν» τις μεταναστεύσεις. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι σοβαρές ξηρασίες που άρχισαν να εμφανίζονται πριν από 135.000 χρόνια, ώθησαν πολλούς προγόνους μας να δοκιμάσουν την τύχη τους σε άλλα πιο υγρά και εύφορα μέρη.

Η Κατερίνα Χαρβάτη γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε ανθρωπολογία στις ΗΠΑ, στα πανεπιστήμια Κολούμπια και City της Νέας Υόρκης (CUNY), από όπου πήρε το διδακτορικό της. Σήμερα είναι καθηγήτρια -επικεφαλής του τομέα Παλαιοανθρωπολογίας- του Πανεπιστημίου του Τύμπινγκεν στη Γερμανία και συνεργαζόμενη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου CUNY. Συνεργάζεται επίσης με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και την Εφορία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας. Θεωρείται μία από τις πλέον ανεγνωρισμένες παλαιοανθρωπολόγους διεθνώς όσον αφορά τους Νεάντερταλ καθώς και την καταγωγή και εξέλιξη των σύγχρονων ανθρώπων. Έχει πραγματοποιήσει εκτεταμένες έρευνες πεδίου στην Αφρική και στην Ευρώπη (μεταξύ των οποίων στην Ελλάδα). Έχει επίσης κάνει σημαντικές δημοσιεύσεις στα πλέον έγκριτα διεθνή επιστημονικά περιοδικά (Science, Nature, PNAS κ.α.).

Πηγή