Ολική έκλειψη Υπερπανσελήνου: Ένα φαινόμενο που έχει να συμβεί πάνω από τρεις δεκαετίες και θα δούμε ξανά το 2033
Μία πανσέληνος με το φεγγάρι να είναι το μεγαλύτερο που μπορεί να υπάρξει, η λεγόμενη και υπερπανσέληνος, θα εξαφανιστεί τελείως λόγω ολικής έκλειψης, συντελώντας σε ένα φαινόμενο που είχε να συμβεί πάνω από τρεις δεκαετίες.
Στην Ελλάδα το φαινόμενο θα κορυφωθεί κατά τις 5:47 και η ολική έκλειψη θα συμβεί κατά τη διάρκεια της λεγόμενης «υπερπανσελήνου», καθώς η πανσέληνος θα λάβει χώρα, όταν η Σελήνη θα βρίσκεται στο περίγειο, δηλαδή στο κοντινότερο σημείο της από τη Γη.
Η ονομασία του φαινομένου της έκλειψης της υπερπανσελήνου ως «Ματωμένη Σελήνη» οφείλεται στο ότι, κατά τη διάρκεια της «εξαφάνισης» του, το φεγγάρι δεν μοιάζει εντελώς σκοτεινό, αλλά αποκτά μια κοκκινωπή απόχρωση.
Καιρού επιτρέποντος λοιπόν, αλλά και με την προϋπόθεση ότι η παρατήρηση του φαινομένου από την περιοχή σας δεν θα παρεμποδίζεται από υψώματα ή ψηλά κτίρια, θα έχετε τη δυνατότητα να παρακολουθήσετε το διπλό φαινόμενο της ολικής έκλειψης Υπερπανσελήνου προτού η Σελήνη χαθεί κάτω από τον δυτικό ορίζοντα.
Ουσιαστικά, πρόκειται για δύο φυσικά φαινόμενα που συμβαίνουν ταυτόχρονα: μια «Υπερπανσέληνος», στη διάρκεια της οποίας η Σελήνη φαίνεται μεγαλύτερη και φωτεινότερη απ’ ότι συνήθως, και μια ολική έκλειψη Σελήνης. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις 5 φορές παρατηρήθηκε το διπλό αυτό φυσικό φαινόμενο από το 1900, και συγκεκριμένα το 1910, το 1928, το 1946, το 1964 και το 1982, ενώ όπως είπαμε θα παρατηρηθεί ξανά το 2033.
Όταν η Σελήνη βρίσκεται στη μέγιστη απόστασή της από τη Γη, όταν δηλαδή βρίσκεται στο απόγειό της, απέχει από τον πλανήτη μας περίπου 405.500 χλμ., ενώ στο περίγειό της, δηλαδή στην πλησιέστερη απόστασή της από τη Γη, απέχει περίπου 363.700 χλμ. Το γεγονός αυτό κάνει την Πανσέληνο να φαίνεται 14% μεγαλύτερη και 30% φωτεινότερη στο περίγειο απ’ ότι στο απόγειο, γι’ αυτό και λέμε τότε ότι έχουμε «Υπερπανσέληνο».
Στη διάρκεια της σεληνιακής έκλειψης, από την άλλη, καθώς η Γη παρεμβάλλεται μεταξύ της Σελήνης και του Ήλιου, θα ρίχνει τη σκιά της στην όψη της Σελήνης, καλύπτοντας όλο και μεγαλύτερο τμήμα της.
Όταν όμως η σκιά της Γης καλύψει τη Σελήνη εντελώς, τότε -ανάλογα με τις συνθήκες που θα επικρατούν (υγρασία, θερμοκρασία, περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε σκόνη κλπ.)- η σκιά της Σελήνης θα αποκτήσει ξαφνικά μια κοκκινωπή απόχρωση. Ο λόγος που συμβαίνει αυτό οφείλεται σ’ έναν φυσικό μηχανισμό παραπλήσιο μ’ εκείνον που χρωματίζει και τα δειλινά κόκκινα.
Αντιθέτως, τα μήκη κύματος που αντιστοιχούν στο πορτοκαλί και στο κόκκινο τμήμα του ορατού φάσματος επηρεάζονται πολύ λιγότερο, γι’ αυτό και διασχίζουν τη γήινη ατμόσφαιρα χωρίς να απορροφούνται ή να σκεδάζονται στον βαθμό που παρατηρείται στο μπλε τμήμα του ορατού φάσματος.
Στη συνέχεια η γήινη ατμόσφαιρα «εκτρέπει» (διαθλά) αυτό το πορτοκαλί-κόκκινο φως προς τη Σελήνη, το οποίο εντέλει ανακλάται από την επιφάνειά της «χρωματίζοντάς» τη μ’ ένα απόκοσμο κοκκινωπό φως.
Η «υπερπανσέληνος», λόγω του «απειλητικού» χαρακτήρα της αντιμετωπίζεται από κάποιους ως οιωνός κακών, θεωρώντας ότι συμπίπτει με καταστροφικά γεγονότα (προμηνύοντας ακόμα και το τέλος του κόσμου, σύμφωνα με κάποιους). Γενικότερα, η Σελήνη ήταν πάντα ένας από τους παραδοσιακούς «πρωταγωνιστές» μύθων και θρύλων.
Οι έξη πιο γνωστοί μύθοι σχετικά με τη Σελήνη
Κάποιοι εξ αυτών, παλαιότεροι και νεότεροι, παρουσιάζονται σε δημοσίευμα του space.com.
1- H υπερπανσέληνος αποτελεί προάγγελο του τέλος του κόσμου:
Η υπερπανσέληνος είναι η τελευταία της τωρινής σεληνιακής τετράδας, μια σειρά από τέσσερις εκκλείψεις, οι οποίες έχουν λάβει χώρα μέσα σε διάστημα 18 μηνών. Κάποιοι θεωρούν την τετράδα ως ένδειξη για το τέλος του κόσμου. Οι τετράδες αυτές είναι όντως σπάνιες, έχουν λάβει χώρα στο παρελθόν και θα λάβουν χώρα και στο μέλλον. Άλλη μία είχε σημειωθεί μεταξύ 2003 και 2004, και αναμένονται άλλες επτά μέσα στον αιώνα. Ωστόσο, πέραν των φόβων περί επερχόμενης αποκάλυψης, είναι απλά θέμα αστρονομίας, τροχιακής δυναμικής και γεωμετρίας.
2- Το φεγγάρι μεγαλώνει κατά την «ανατολή» του.
Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι κατά την ανατολή της η Σελήνη έρχεται πιο κοντά στη Γη, κάτι που την κάνει να φαίνεται πιο μεγάλη από ό,τι συνήθως. Αν και οι αποστάσεις όντως ποικίλλουν κατά την περιστροφή της Σελήνης γύρω από τη Γη, οι αποκλίσεις είναι μικρές. Το φεγγάρι φαίνεται στην πραγματικότητα μεγαλύτερο λόγω ενός οπτικού φαινομένου υπό την ονομασία «ψευδαίσθηση Ponzo»/
3- Η «σκοτεινή πλευρά του Φεγγαριού»:
Καθώς η Σελήνη περιστρέφεται γύρω από τη Γη, έχει τη μία της πλευρά στραμμένη προς τη Γη μόνιμα- και ως εκ τούτου, κάποιοι (μεταξύ τους και οι Pink Floyd) χαρακτηρίζουν το άλλο ημισφαίριο ως «σκοτεινή πλευρά». Ωστόσο, αυτός ο χαρακτηρισμός στην ουσία είναι λάθος, καθώς κατά τη φάση της νέας Σελήνης, το θεωρούμενο «σκοτεινό» ημισφαίριο «κοιτάει» προς τον ήλιο. Για αυτό και οι επιστήμονες προτιμούν τον όρο «back side» (πίσω πλευρά), για την οποία, παρεμπιπτόντως, υπάρχουν αρκετά στοιχεία, καθώς διαστημόπλοια έχουν πραγματοποιήσει πτήσεις από πάνω της, με πιο πρόσφατο το LRO (Lunar Reconnaissance Orbiter).
4- Η Σελήνη δεν έχει βαρύτητα:
Μύθος, καθώς οτιδήποτε έχει μάζα, έχει και βαρύτητα. Απλά είναι κατά πολύ πιο αδύνατη σε σχέση με της Γης (περίπου το 17% της).
5- Ο «άνθρωπος στο Φεγγάρι»:
Κάποιοι έχουν ισχυριστεί πως έχουν δει ανθρώπινες φιγούρες στην επιφάνεια της Σελήνης (Man on the Moon). Πρόκειται για το ψυχολογικό φαινόμενο της παρειδωλίας, κατά το οποίο ένα δυσδιάκριτο ή ασαφές εξωτερικό ερέθισμα εκλαμβάνεται εσφαλμένα ως ευκρινές και πλήρως αναγνωρίσιμο.
6- Οι αστροναύτες της NASA δεν προσεληνώθηκαν ποτέ- όλο ήταν στημένο: Ο πιο γνωστός συνωμοσιολογικός μύθος, τον οποίο ουκ ολίγοι είναι αυτοί που πιστεύουν, ακόμα και σήμερα, που υπάρχει μεγάλος αριθμός σεληνιακών δειγμάτων τα οποία μεταφέρθηκαν από τον δορυφόρο μας. Οι σύγχρονες αποστολές έχουν δώσει επιπλέον αποδείξεις ότι οι ιστορικές αποστολές του προγράμματος «Απόλλων» έλαβαν χώρα. Αλλά φυσικά, οι σκληροπυρηνικοί συνωμοσιολόγοι πιστεύουν ότι και αυτές είναι στημένες.
Οι ιεροκήρυκες που περιμένουν…το τέλος
Βεβαίως, πολλοί επιμένουν στη θεωρία του Τέλους:
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα της Express, δύο χριστιανοί ιεροκήρυκες στις ΗΠΑ ισχυρίζονται ότι νέα σεληνιακή τετράδα σηματοδοτεί τη Δευτέρα Παρουσία, σε συνδυασμό με καταστροφικούς σεισμούς και εντάσεις στη Μέση Ανατολή, πυροδοτώντας πιθανώς τον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πρόκειται για τους πάστορες Μαρκ Μπλιτζ και Τζον Χάγκι, που ισχυρίζονται πως πολλά σημαντικά γεγονότα συνέπεσαν με «ματωμένα φεγγάρια», όπως η ίδρυση του Ισραήλ το 1948, ο Πόλεμος των Έξι Ημερών το 1967 και η εκδίωξη των Εβραίων από την Ισπανία το 1492.
Καθόλου παράξενο που με αυτό το φαινόμενο κατά καιρούς έχουν συνδεθεί διάφοροι φόβοι για το επερχόμενο τέλος του κόσμου. Και αυτή τη φορά, διάφορες θρησκευτικές ομάδες και αιρέσεις -κυρίως προτεσταντικές στις ΗΠΑ- προβλέπουν ότι ο κόσμος δεν θα υπάρχει μετά τη Δευτέρα, ίσως εξαιτίας της πτώσης κάποιου μεγάλου αστεροειδούς.
Πάντως, για καλό και για κακό -επειδή μερικοί παίρνουν στα σοβαρά τέτοιες φήμες που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο- η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία φρόντισε να καθησυχάσει αναφέροντας σε ανακοίνωσή της τα εξής:
«Η NASA δεν γνωρίζει κανέναν αστεροειδή ή κομήτη που βρίσκεται τώρα σε τροχιά σύγκρουσης με τη Γη, συνεπώς η πιθανότητα μιας σοβαρής σύγκρουσης είναι αρκετά μικρή. Στην πραγματικότητα, με βάση τις καλύτερες πληροφορίες που διαθέτουμε, κανένα μεγάλο αντικείμενο δεν είναι πιθανό να χτυπήσει τη Γη οποτεδήποτε μέσα στις επόμενες αρκετές εκατοντάδες χρόνια».
