Σε ποια σημεία του πλανήτη είναι πιθανόν να ξεσπάσει ένας Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος;
Ο κόσμος καίγεται, μεταφορικά και κυριολεκτικά. Εκρήξεις και συγκρούσεις εξακολουθούν στην Ανατολική Ουκρανία, παρά την εκεχειρία.
Η ένταση κλιμακώνεται στην περιοχή Ασίας – Ειρηνικού, ο Εμπολα συνεχίζει – έστω με πιο αργούς ρυθμούς – τη θανατηφόρα πορεία του και το Ισλαμικό Κράτος σκορπίζει τον θάνατο στη Συρία και στο Ιράκ.
Μπορεί να υπάρχει και χειρότερο; Μια πιο σφοδρή σύγκρουση με παγκόσμιες διαστάσεις, ένας Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος ίσως;
Ο βρετανός δημοσιογράφος Τζέιμς Χάρντι, ο οποίος παρακολουθεί τις γεωπολιτικές εξελίξεις, ξεχωρίζει πέντε περιοχές από όπου θα μπορούσε να ξεσπάσει αυτό που κανείς δεν θέλει ούτε να διανοηθεί αλλά συχνά πυκνά επανέρχεται στον δημόσιο διάλογο.
Τις παρουσιάζει στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Jane’s Defence Weekly», ξεκινώντας ωστόσο από μια βασική αρχή: ένας Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν θα έχει σε καμία περίπτωση τη μορφή των «Βιομηχανικών Πολέμων του 20ού αιώνα», γεγονός που διαφάνηκε τόσο από την κρίση στην Ουκρανία όσο και από την προσπάθεια της κυβέρνησης Ομπάμα να ορίσει την κατάσταση στη Συρία και στο Βόρειο Ιράκ.
Μπορεί να είναι η κατάρρευση ενός καθεστώτος που θα φέρει έναν πόλεμο – ή ορθότερα μια συμβατική σύγκρουση σε διακρατικό επίπεδο. Ή το φάντασμα μιας τρομοκρατικής επίθεσης με όπλα μαζικής καταστροφής, το οποίο θα μπορούσε σε χρόνο dt να δημιουργήσει δαντικές σκηνές. Μπορεί ασφαλώς να είναι και μία φάση. Η αλυσιδωτή βία είναι θεωρητικά και πρακτικά πιθανή εφόσον τα εμπλεκόμενα μέρη έχουν τα μέσα για να σπαταλήσουν αίμα και χρήμα.
Βόρεια Κορέα, εναντίον όλων
Οι πρόσφατες ειδήσεις από την Πιονγκγιάνγκ περί «εξαφάνισης» του βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν, ενδεχομένως λόγω αδιαθεσίας, υπενθύμισαν στον κόσμο ότι η Βορειοανατολική Ασία έχει τους δικούς τους φανατικούς.
Η στρατηγική της Βόρειας Κορέας στηρίζεται στις λεγόμενες «προκλήσεις» της: σταδιακά βήματα σε ένα αυστηρά ελεγχόμενο παιχνίδι κλιμακούμενων εντάσεων, το οποίο παίζει ο Κιμ αποσκοπώντας να κερδίσει παραχωρήσεις υπό τη μορφή ενίσχυσης ή οικονομικής γενναιοδωρίας από τη διεθνή κοινότητα.
Η θεωρία των προκλήσεων στέκει άψογα. Το αποτέλεσμα όμως παραμένει πάντα το ίδιο: η Βόρεια Κορέα εξακολουθεί να αναπτύσσει ένα πυρηνικό πρόγραμμα και κινητά συστήματα για τη μεταφορά πυρηνικών κεφαλών.
Στο μεταξύ, η Νότια Κορέα οργανώνει την απάντησή της, το περίφημο βαλλιστικό σύστημα «Kill Chain», το οποίο φιλοδοξεί στην απόκρουση των πυρηνικών όπλων της Πιονγκγιάνγκ προτού φθάσουν στο έδαφός της.
Και συν τοις άλλοις, η Κίνα μοιάζει να έχει χάσει την υπομονή της – και κυρίως την επιρροή της – στη Βόρεια Κορέα μετά την εκτέλεση του Γιανγκ Σονγκ Ταέκ, θείου του Κιμ, καλλιεργώντας κλίμα αβεβαιότητας στη χερσόνησο.
Κίνα εναντίον Ινδίας
Η συνοριακή αντιπαράθεση Ινδίας – Κίνας, η οποία έπειτα από σχεδόν τρεις εβδομάδες αποκλιμακώθηκε τελικά στις 27 Σεπτεμβρίου, αποδεικνύει πόσο δύσκολες μπορεί να είναι οι σχέσεις ανάμεσα σε αυτούς του δύο πολυπληθείς γείτονες. Επί της ουσίας, εκτός από το ιστορικό παρελθόν τους, δεν υπάρχει πραγματικός λόγος που να οδηγεί τις δύο χώρες στον δρόμο της σύρραξης.
Η Κίνα έχει προχωρήσει σε μια σειρά από διαπραγματεύσεις προκειμένου να λύσει τις συνοριακές διαφορές με τους γείτονές της και η Ινδία διαθέτει τη στρατιωτική δύναμη που της επιτρέπει να εδραιώσει την υπεροχή της στον Ινδικό Ωκεανό. Τα φυσικά σύνορα των Ιμαλαΐων και της Νοτιοανατολικής Ασίας έχουν δημιουργήσει γεωγραφικές σφαίρες επιρροής οι οποίες θα έπρεπε να κρατούν και τις δύο πλευρές ευχαριστημένες.
Το «αλλά» στη συγκεκριμένη περίπτωση αφορά την «παντός καιρού φιλία» του Πεκίνου με το Πακιστάν, η οποία απειλεί την περιφερειακή ηγεμονία της Ινδίας. Από την άλλη, η Κίνα δεν βλέπει με καθόλου καλό μάτι τις συμμαχίες του Δελχί με το Βιετνάμ και την Ιαπωνία.
Μέση Ανατολή
Είτε είναι το Ισλαμικό Κράτος είτε το Ιράκ, η Συρία, το Ιράν, ο Λίβανος, είτε ο απόηχος της Αραβικής Ανοιξης, η κατάσταση αυτή τη στιγμή στη Μέση Ανατολή είναι τόσο περίπλοκη και τρομακτική, ένα καζάνι που βράζει και ανά πάσα στιγμή μπορεί να εκραγεί.
Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να χαθεί αμετάκλητα η πυρηνική ισορροπία στην περιοχή. Ενας προφανής τρόπος θα ήταν να έκανε χρήση πυρηνικής βόμβας το Ιράν και το Ισραήλ να απαντούσε με το δικό του πυρηνικό οπλοστάσιο που, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, διαθέτει.
Ενα άλλο ενδεχόμενο αφορά τους Σαουδάραβες και τα διόλου απίθανα σχέδιά τους να αναβαθμίσουν τους DF-3 βαλλιστικούς πυραύλους τους με DF-21 ή να εξοπλίσουν τους λιγότερο ακριβείς DF-3 με πυρηνικές κεφαλές. Το μείζον θέμα σε αυτήν την περίπτωση είναι προς ποια κατεύθυνση θα εκτοξεύονταν οι πύραυλοι αυτοί: προς το Ιράν ή προς το Ισραήλ;
Ρωσία, εναντίον ΝΑΤΟ
Προτού οι αεροπορικές επιδρομές ενάντια στο Ισλαμικό Κράτος σχεδόν μονοπωλήσουν τα δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, το μεγαλύτερο θέμα της χρονιάς που σιγά σιγά εκπνέει ήταν το τι μέλλει γενέσθαι στην Ανατολική Ουκρανία.
Η κατάρριψη της πτήσης MH17, οι πολλαπλές παραβιάσεις των συνόρων από τα ρωσικά στρατεύματα και η προσάρτηση της Κριμαίας αθροίστηκαν για να οδηγήσουν τη Δύση σε μια υποχρεωτική επαναξιολόγηση των σχέσεών της με τη Ρωσία του Πούτιν. Πέρα από τα ζητήματα τακτικής, η ουσία του θέματος έχει δύο παραμέτρους.
Η πρώτη αφορά τις προς Ανατολάς κινήσεις του ΝΑΤΟ, στις οποίες – όπως ήταν αναμενόμενο – η Ρωσία αντιτίθεται. Η δεύτερη αφορά τον ισχυρισμό της Μόσχας ότι είχε το δικαίωμα να «προστατεύσει» τις ρωσόφωνες μειονότητες, κάτι στο οποίο το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να αντιδράσει εάν πρόκειται για κράτη-μέλη της Συμμαχίας, όπως οι χώρες της Βαλτικής και η Πολωνία.
Κίνα εναντίον Αμερικής
Τελευταία και σίγουρα όχι λιγότερο σημαντική, η μεγαλύτερη δυνητική σύγκρουση από όλες. Η απειλή της «Παγίδας του Θουκυδίδη» – μία αξιοσημείωτη δύναμη και μία ανερχόμενη που καταλήγουν σε πόλεμο – έχει γίνει σημείο αναφοράς στις σινοαμερικανικές σχέσεις τα τελευταία χρόνια.
Ορισμένοι πολιτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι εάν υπάρχει κάποια αναλογία στις σχέσεις Αθήνας – Σπάρτης και Κίνας – Ηνωμένων Πολιτειών είναι πολύ μικρή.
Ωστόσο, η αναμφισβήτητη άνοδος της Κίνας και η στρατιωτική της ενίσχυση αφενός αλλάζουν την ισορροπία των δυνάμεων και αφετέρου επηρεάζουν επικίνδυνα αρκετά «σημεία τριβής» στη Βορειοανατολική Ασία.
Ακόμη πιο επικίνδυνο είναι ότι σε αυτά τα «σημεία τριβής» εμπλέκονται τρίτα μέρη: Νότια Σινική Θάλασσα, Ιαπωνία, Ταϊβάν ή Βόρεια Κορέα, όλα θα μπορούσαν να εμπλακούν σε μια τοπική σύρραξη, η οποία όμως θα μπορούσε πολύ εύκολα να βγει εκτός ελέγχου και να πάρει παγκόσμιες διαστάσεις.
