Τα τατουάζ που βρέθηκαν στο σώμα του «ανθρώπου των πάγων»

Ένα ακόμη τατουάζ βρέθηκε στο σώμα του «ανθρώπου των πάγων» – είχε συνολικά 61, μάλλον για θεραπευτικούς σκοπούς

Ο περίφημος Ετσι, ο «άνθρωπος των πάγων» που διατηρήθηκε μουμιοποιημένος μέσα στους παγετώνες των Άλπεων επί 5.300 χρόνια και ήρθε στο σύγχρονο φως στις αρχές της δεκαετίας του 1990, δεν παύει να μας εκπλήσσει.

Θέλοντας να «χαρτογραφήσουν» καλύτερα τα τατουάζ που καλύπτουν μεγάλο μέρος του σώματός του επιστήμονες από το Ινστιτούτο για τις Μούμιες και τον Ανθρωπο των Πάγων της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Μπότσεν/Μπολτσάνο (EURAC) χρησιμοποίησαν μια νέα, μη καταστρεπτική, φωτογραφική τεχνική.

Αυτή η βελτιωμένη μέθοδος τους επέτρεψε όχι μόνο να απεικονίσουν με εντυπωσιακό τρόπο τα σύμβολα της δερματοστιξίας αλλά επιπλέον να εντοπίσουν ένα άγνωστο ως τώρα τατουάζ, ανεβάζοντας έτσι τον συνολικό αριθμό τους στα 61. Η ανακάλυψη επαναφέρει στο προσκήνιο τη συζήτηση σχετικά με τα προϊστορικά τατουάζ και τη σημασία τους.

Γραμμές σε ομάδες

Αναπαράσταση του «ανθρώπου των πάγων», γνωστού με το «χαϊδευτικό» όνομα Ετσι. Φωτογραφία: South Tyrol Museum of Archaeology

Τα τατουάζ του Ετσι είχαν γίνει αντιληπτά από την πρώτη ημέρα της ανακάλυψής του, στις 19 Σεπτεμβρίου του 1991, μέσα στους πάγους των Αλπεων, στα σύνορα της Ιταλίας με την Αυστρία. Στις δεκαετίες που έχουν περάσει από τότε πολλοί ερευνητές έχουν καταγράψει και μελετήσει αυτά τα σύμβολα.

Με την τελευταία μελέτη όμως από τους επιστήμονες της EURAC, οι οποίοι χρησιμοποίησαν μια τεχνική που ανέπτυξαν οι ίδιοι, μπορούμε να πούμε ότι επιτέλους τα βλέπουμε όλα και με πρωτοφανή λεπτομέρεια.

Ο Μάρκο Σαμαντέλι και οι συνεργάτες του φωτογράφισαν το σώμα της μούμιας από πολλές γωνίες εφαρμόζοντας πολυφασματικές λήψεις οι οποίες κάλυψαν όλα τα μήκη κύματος του φωτός, από το υπέρυθρο ως το υπεριώδες. Ετσι μπόρεσαν να απεικονίσουν πολύ καθαρά όλα τα σύμβολα της δερματοστιξίας, ακόμη και όσα δεν είναι πλέον ορατά επειδή το δέρμα της μούμιας έχει σκουρύνει, αποκαλύπτοντας τα ίχνη της βαφής που υπάρχουν στις κατώτερες στιβάδες του δέρματος.

Όπως αναφέρουν στο σχετικό άρθρο τους στην επιθεώρηση «Journals of Cultural Heritage», οι επιστήμονες εντόπισαν στο σώμα του Ετσι συνολικά 61 τατουάζ, τα οποία αποτελούνται από γραμμές μήκους 0,7 ως 4 εκατοστών: οι περισσότερες είναι τοποθετημένες παράλληλα, σε ομάδες των δύο, των τριών ή των τεσσάρων, υπάρχουν όμως και δύο σταυροί.

Η πολυφασματική φωτογράφιση έγινε μέσα στον ειδικό ψυχρό θάλαμο στον οποίο φυλάσσεται η μούμια στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Νότιου Τιρόλου. «Κάθε φωτογραφία τραβήχτηκε επτά φορές, χρησιμοποιώντας διαφορετικό μήκος κύματος φωτός σε κάθε λήψη. Αυτό μάς επέτρεψε να καλύψουμε τα διαφορετικά βάθη στα οποία είχε εναποτεθεί η σκόνη άνθρακα που έχει χρησιμοποιηθεί για τα τατουάζ.

Τα υπεριώδη κύματα ήταν κατάλληλα για τις ανώτερες στιβάδες του δέρματος ενώ για τις κατώτερες στιβάδες καταφύγαμε στο υπέρυθρο φως» εξήγησε ο Μάριο Σαμαντέλι σε δελτίο Τύπου.

Σημάδια για θεραπεία;

Τα περισσότερα τατουάζ του Έτσι αποτελούνται από παράλληλες γραμμές σε ομάδες των δύο, των τριών ή των τεσσάρων, υπάρχουν όμως και δύο σταυροί. Φωτογραφία: Marco Samadelli

Το καινούργιο τατουάζ, το οποίο αποτελείται από τέσσερις λεπτές παράλληλες μαύρες γραμμές, εντοπίστηκε στην κάτω δεξιά πλευρά του θώρακα του «ανθρώπου των πάγων». Η παρουσία του εξέπληξε τους ερευνητές.

«Δεν περιμέναμε να βρούμε κι άλλο τατουάζ» δήλωσε στον ειδησεογραφικό ιστότοπο LiveScience ο Αλμπερτ Τσινκ, επικεφαλής της μελέτης και του Ινστιτούτου για τις Μούμιες και τον Ανθρωπο των Πάγων της EURAC.

Ενας επιπλέον λόγος έκπληξης ήταν η θέση του: όλα τα άλλα σύμβολα βρίσκονται κατά κύριο λόγο στο κάτω μέρος της πλάτης του Ετσι και στις γάμπες του, ανάμεσα στα γόνατα και στα πέλματα.

Το γεγονός αυτό έχει ωθήσει αρκετούς ειδικούς στην ερμηνεία ότι τα τατουάζ του «ανθρώπου των πάγων» είχαν θεραπευτικό σκοπό. Ο Ετσι δεν είναι ο μόνος μακρινός πρόγονός μας που φέρει ανάλογες διακοσμήσεις στο σώμα του. Η τέχνη της δερματοστιξίας ήταν διαδεδομένη στους προϊστορικούς χρόνους αλλά ο σκοπός της δεν είναι ξεκάθαρος – η κρατούσα άποψη θεωρεί ότι είχε θρησκευτική ή συμβολική σημασία.

Τα τατουάζ του «ανθρώπου των πάγων» – τα οποία έχουν δημιουργηθεί με χάραξη του δέρματος και εισαγωγή ενός μείγματος από κάρβουνο και βότανα – βρίσκονται ωστόσο κοντά στα σημεία όπου οι ειδικοί εικάζουν ότι πονούσε σύμφωνα με τις παθήσεις που φαίνεται πως είχε.

Αρκετές μελέτες έχουν υποστηρίξει ότι ίσως επρόκειτο για κάποια μορφή βελονισμού με στόχο τη θεραπεία τραυμάτων ή χρόνιων πόνων.

Έρχεται το νεοανακαλυφθέν τατουάζ στον θώρακα σε αντίθεση με αυτή τη θεωρία; «Θα μπορούσε να υπέφερε και από πόνους στον θώρακα» απαντά ο δρ Τσινκ αφήνοντας ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα.

Πηγή