Κοσμήματα 40.000 ετών στο σπήλαιο Φράγχθι Αργολίδας!!
Προηγούμενες χρονολογήσεις τοποθετούσαν τα κατώτερα στρώματα του σπηλαίου περίπου στα 25.000 χρόνια πριν. Τα λίθινα εργαλεία των κατώτερων στρωμάτων δεν θεωρούνταν διαγνωστικά στοιχεία για την ασφαλή καταχώρησή τους σε μια συγκεκριμένη πολιτισμική φάση της Ανώτερης Παλαιολιθικής, και αυτή η γενική εκτίμηση εμπόδιζε ουσιώδεις συγκρίσεις με δυτικοευρωπαϊκά παράλληλα.
Για σχεδόν τρεις δεκαετίες το αρχαιολογικό και χρονολογικό πλαίσιο των κατώτερων στρωμάτων στο Φράγχθι δεν αναθεωρήθηκε, και σε συνδυασμό με την πενία αρχαιολογικών θέσεων που να χρονολογούνται στις αρχές της Ανώτερης Παλαιολιθικής («Ωρινάκια» πολιτισμική φάση), οδήγησαν στην κρατούσα άποψη ότι ο ελληνικός χώρος δεν κατοικήθηκε απο τους πρώτους σύγχρονους ανθρώπους ταυτόχρονα με την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά πολύ αργότερα.
Πρόσφατες εξελίξεις στην τεχνολογική και τυπολογική κατανόηση της λιθοτεχνίας της Ανώτερης Παλαιολιθικής, καθώς και σημαντικές εξελίξεις στην εφαρμογή της μεθόδου χρονολόγησης με άνθρακα 14, οδήγησαν στην αναθεώρηση της παλαιολιθικής κατοίκησης του σπηλαίου Φράγχθι. Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας δημοσιεύονται στη γνωστή αρχαιολογική επετηρίδα Antiquity, στο τεύχος Δεκεμβρίου του 2011 (http://antiquity.ac.uk/ant/085/ant0851131.htm).
Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου της Σορβόννης κ. C. Perlès επανεξέτασε το λίθινο εργαλειακό σύνολο των τριών χαμηλότερων στρωμάτων –R (κατώτερη φάση), Q και P– και κατέληξε πως αποτελούν μέρος της Ωρινάκιας πολιτισμικής φάσης, όπως αυτή καταγράφεται στην υπόλοιπη Ευρώπη (Γαλλία, Γερμανία κ.α.). Παράλληλα, η Δρ Κατερίνα Δούκα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ανέπτυξε και εφήρμοσε νέες μεθόδους για τη ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα 14 χαντρών από θαλάσσια όστρεα. Η ηλικία των κοσμημάτων τοποθετείται μεταξύ 28.000 και 40.000 έτη πριν, και άρα η πρώτη γνωστή κατοίκηση του σπηλαίου επιμηκύνεται κατά σχεδόν 15.000 χρόνια.
Το νέο χρονολογικό πλαίσιο, σε συνδυασμό με την ύπαρξη στο Φράγχθι στρώματος ηφαιστειακής τέφρας προερχόμενου από τη νότια Ιταλία (Campanian Ignimbrite, 39.000 έτη πριν), πιστοποιούν πως τα πρώτα προϊστορικά κατάλοιπα στο σπήλαιο τοποθετούνται στις αρχές της Ανώτερης Παλαιολιθικής, όπως αυτή εμφανίζεται στην υπόλοιπη ήπειρο.
Ο ελληνικός χώρος δεν ανήκει πλέον στην περιφέρεια του ευρωπαϊκού παλαιολιθικού πολιτισμού, αλλά αποτελεί οργανικό μέρος του.
Οι χάντρες από το Φράγχθι αποτελούν μερικά από τα αρχαιότερα κοσμήματα της Ευρώπης και η παρουσία τους συνάδει με την εμφάνιση των πρώτων σύγχρονων ανθρώπων στην Ευρώπη. Αντίθετα με τους Νεάντερταλ, οι πρώτοι Homo sapiens χρησιμοποιούν διάτρητα όστρεα ως αντικείμενα κόσμησης και η μεγάλη ποικιλία και ο αριθμός αυτών σε δεκάδες προϊστορικές θέσεις μαρτυρεί την ανεπτυγμένη ικανότητα του είδους μας για συμβολική σκέψη.
Είναι σίγουρο πως η συστηματική έρευνα παλαιολιθικών θέσεων στην Ελλάδα έχει να προσφέρει ουσιαστικά στοιχεία για μία από τις σημαντικότερες περιόδους της ευρωπαϊκής προϊστορίας, τη μετάβαση από τη Μέση στην Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο, και να διαφωτίσει τους λόγους εξαφάνισης των Νεάντερταλ και της επικράτησης του είδους μας, του σύγχρονου ανθρώπου, στην Ευρώπη.
Δημητρης Καμμενος
