Η πρωτοπόρος κυρία της αεροπορίας Αμέλια Έρχαρτ
Οι αξιοσημείωτες πτήσεις της περιλαμβάνουν το ρεκόρ της πρώτης γυναίκας που διέσχισε από αέρος τον Ατλαντικό (και μια σειρά ακόμα βέβαια από επιδόσεις-ρεκόρ), άθλο που βάλθηκε κατόπιν να ξεπεράσει με το εγχείρημα να κάνει μια πλήρη περιστροφή της Γης με το αεροπλάνο της!
Κι όταν θα χανόταν μια για πάντα στα παγωμένα νερά του Ειρηνικού, ο μύθος της μόνο θα αύξανε, με τη μυστηριώδη εξαφάνισή της να δίνει ζωή σε αναρίθμητα σενάρια, αλλά και να διατηρεί τη φήμη της στη λαϊκή συνείδηση αναλλοίωτη ως μια από τους γνωστότερους πιλότους της Ιστορίας...
Η Αμέλια Μέρι Έρχαρτ γεννιέται στις 24 Ιουλίου 1897 στο Κάνσας των ΗΠΑ, περνώντας τα παιδικά της χρόνια στο σπίτι των παππούδων της, που ήταν μέλη της άρχουσας τάξης. Ο αντισυμβατικός τρόπος ανατροφής των κοριτσιών της οικογένειας θα τα έκανε σύντομα «αγοροκόριτσα», ψάχνοντας συνεχώς τις περιπέτειες στους δρόμους του Κάνσας.
Όταν η φαμίλια ενώθηκε και πάλι έπειτα από τον σύντομο χωρισμό των γονιών, εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων και του αλκοολισμού του πατέρα, οι οικονομικές δυσκολίες αναγκάζουν την οικογένεια να μετακινείται συχνά, με τη 10χρονη Αμέλια να φοιτεί σε διάφορα σχολεία, σημειώνοντας ωστόσο πολύ καλές επιδόσεις στα μαθήματα και τα αθλήματα. Το 1915 η μητέρα χωρίζει για άλλη μια φορά από τον πατέρα και παίρνει την Αμέλια και την αδερφή της στο Σικάγο, με τη μικρή να αναλαμβάνει πλέον δραστήριο ρόλο στη μάχη για επιβίωση.
Ολοκληρώνοντας τη βασική σχολική εκπαίδευση, προσχωρεί εθελοντικά στον Ερυθρό Σταυρό για να βοηθήσει στην περίθαλψη των τραυματιών του Α' Παγκοσμίου. Εκεί, στο Τορόντο του Καναδά, θα έρθει σε επαφή με πολλούς τραυματισμένους πιλότους και θα αναπτύξει θαυμασμό για την αεροπορία, παρακολουθώντας πλέον συχνά τις εκπαιδευτικές ασκήσεις της πολεμικής αεροπορίας. Ταυτόχρονα, το 1918, η ίδια θα έπεφτε θύμα της πανδημίας Ισπανικής Γρίπης, περνώντας περισσότερο από έναν χρόνο στην ανάρρωση, με τη γρίπη να αφήνει ωστόσο πάνω της έντονα τα σημάδια της αρρώστιας. Το 1919, η Έρχαρτ γράφεται στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κολούμπια, την επόμενη χρονιά ωστόσο θα εγκαταλείψει τις σπουδές για να βρεθεί στο πλευρό των γονέων της, που είχαν εν τω μεταξύ ενωθεί και πάλι...
Πρώιμη καριέρα
Σε αεροπορική επίδειξη στο Λονγκ Άιλαντ το 1920, η Αμέλια ανέβηκε για πρώτη φορά σε αεροπλάνο, εμπειρία που θα μεταμόρφωνε τη ζωή της: η 10λεπτη πτήση την έκανε να καταλάβει την κλίση της. Κάνοντας μια σειρά από δουλειές, από φωτογράφος μέχρι και οδηγός νταλίκας(!), η Αμέλια εξασφαλίζει τα απαραίτητα για τα μαθήματα πιλότου: μαθητεύει στο πλευρό της πιονέρου της αεροπορίας Anita «Neta» Snook και περνά όλο τον ελεύθερο χρόνο της σε αεροδρόμια και βιβλιοθήκες, διαβάζοντας μηχανική και ό,τι άλλο έπεφτε στα χέρια της που είχε σχέση με την πτήση! Ταυτόχρονα, κουρεύει κοντά τα μαλλιά της και υιοθετεί το «αεροπορικό στιλ» των άλλων γυναικών πιλότων.
Το καλοκαίρι του 1921, η Έρχαρτ αγοράζει το πρώτο της αεροπλάνο: ένα μεταχειρισμένο και κατακίτρινο διπλάνο Kinner Airster! Το ονομάζει «Καναρίνι» και βάζει σκοπό να γίνει όνομα στον χώρο. Στις 22 Οκτωβρίου 1922, πετάει το αεροπλάνο της στα 14.000 πόδια, σημειώνοντας επίδοση ρεκόρ: ήταν το μεγαλύτερο υψόμετρο που έφτανε ποτέ γυναίκα πιλότος! Και στις 15 Μαΐου 1923 γίνεται η 16η γυναίκα που πήρε δίπλωμα πιλότου από τον έγκριτο παγκόσμιο οργανισμό αεροπορίας The Federation Aeronautique...
Οι οικονομικές δυσκολίες ωστόσο θα την κάνουν σύντομα να πουλήσει το αεροπλάνο της, καθώς μέχρι το 1924 τα χρήματα της οικογένειας είχαν σωθεί. Το 1924, μετά το οριστικό διαζύγιο των γονέων της, η Αμέλια και η μητέρα της ταξιδεύουν σε όλη τη χώρα, ενώ το 1925 η ίδια γράφεται και πάλι στο πανεπιστήμιο, αναγκάζεται ωστόσο να παρατήσει και πάλι τις σπουδές της λόγω των οικονομικών δυσχερειών. Βρίσκει δουλειά ως δασκάλα και αργότερα ως κοινωνικός λειτουργός.
Το 1927 επιστρέφει στα αεροπορικά πράγματα γινόμενη μέλος της Αμερικανικής Αεροναυτικής Εταιρίας της Βοστόνης, επενδύοντας ταυτοχρόνως ένα μικρό ποσό στο Αεροδρόμιο Dennison της Μασαχουσέτης. Γράφει παράλληλα σε τοπική εφημερίδα της Βοστόνης προωθητικά άρθρα για την αεροπορία, γεγονός που θα της φέρει φήμη και αναγνωρισιμότητα στον χώρο...
Πρώτη υπερατλαντική πτήση (ή σχεδόν!)
Μετά την πρώτη σόλο πτήση του Charles Lindbergh από τη Νέα Υόρκη στο Παρίσι τον Μάιο του 1927, το κατόρθωμα μπήκε στο στόχαστρο των γυναικών πιλότων. Κι έτσι τον Απρίλιο του 1928, η Αμέλια δέχθηκε το τηλεφώνημα του πιλότου Hilton H. Railey που τη ρώτησε αν ήθελε να πετάξει πάνω από τον Ατλαντικό. Αμέσως ταξίδεψε στη Νέα Υόρκη, συναντήθηκε με τους συντονιστές του εγχειρήματος, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο κατοπινός της σύζυγος, εκδότης George P. Putnam, και σύντομα ήταν η Νο 1 επιλογή για την πρώτη γυναίκα σε υπερατλαντική πτήση... ως συνεπιβάτης! Η σοφία της εποχής έκρινε ότι η πτήση παραήταν επικίνδυνη για να γίνει από γυναίκα.
Κι έτσι, στις 17 Ιουνίου 1928 η Αμέλια πέταξε με το αεροπλάνο που έφτασε από την Αμερική στην Ουαλία, ως συνεπιβάτης βεβαίως, καθώς ο κακός καιρός δεν της επέτρεψε να πιλοτάρει, με την ίδια να ισχυρίζεται κατόπιν ότι ένιωσε «σαν βαλίτσα ή σαν σακί με πατάτες»! Έδωσε όμως υπόσχεση να το κάνει μια μέρα μόνη της.
Η αποστολή χαιρετίστηκε ωστόσο με εγκαρδιότητα (και παρέλαση στη Νέα Υόρκη!), με τον πρόεδρο της Αμερικής να καλεί τα τρία μέλη της υπερατλαντικής πτήσης στον Λευκό Οίκο. Ο Τύπος κόλλησε αμέσως το παρατσούκλι «Lady Lindy» στην Αμέλια (από το παρατσούκλι «Lucky Lind» του Lindbergh), την ίδια ώρα που ο εκδότης Putnam είχε ήδη τα δικά του σχέδια για μια ωραία ιστορία με την πιλότο Έρχαρτ να περνά μόνη τον Ατλαντικό.
Ο Putnam αρχίζει λοιπόν να την προωθεί μέσω άρθρων, βιβλίων, ακόμα και καταναλωτικών προϊόντων που διαφήμιζαν το εγχείρημα, με την ίδια την Αμέλια να παίρνει μέρος στις προωθητικές αυτές εκστρατείες και να μετατρέπεται σε διασημότητα! Σύντομα η κοινή γνώμη θα στρεφόταν υπέρ της και το διαφαινόμενο εγχείρημα της γυναικείας πτήσης πάνω από τον Ατλαντικό απέκτησε λαϊκό έρεισμα, με την ίδια να κρατά πλέον στήλη στο περιοδικό Cosmopolitan, χρησιμοποιώντας τον περιοδικό Τύπο για να προωθήσει την εμπορική δραστηριότητα των αεροπορικών πτήσεων. Μέσα σε λίγο καιρό θα γινόταν ο επίσημος πρεσβευτής των αεροπορικών αερογραμμών Transcontinental Air Transport, αργότερα γνωστών ως Trans World Airlines (TWA), διατηρώντας ταυτόχρονα τη θέση της αντιπροέδρου στη National Airways, που εκτελούσε τοπικές πτήσεις στις ΗΠΑ.
Το καθεστώς της διασημότητας δεν της άρεσε ωστόσο καθόλου και σύντομα θα έβαζε πλώρη να γίνει αξιοσέβαστη πιλότος: διέσχισε μόνη όλη τη Βόρεια Αμερική, πήρε μέρος σε γυναικείο ράλι με αεροπλάνα το 1929 (τερματίζοντας τρίτη), το 1931 έθεσε και πάλι παγκόσμιο ρεκόρ υψομέτρου (στα 18.415 πόδια), ενώ από το 1930 ήταν πρόεδρος της Ninety-Nines, μιας γυναικείας οργάνωσης πιλότων που προωθούσε τον ρόλο της γυναίκας στην αεροπορία...
Προσωπική ζωή
Οι φήμες για τον παράνομο δεσμό της Έρχαρτ με τον μεγαλοεκδότη George Putnam σύντομα θα την κατηγορούσαν δημόσια για την καταστροφή του γάμου του το 1929. Το ζευγάρι ισχυρίστηκε ωστόσο αργότερα ότι στην αρχή η σχέση τους ήταν αυστηρά επαγγελματική. Μετά το διαζύγιο, οι δυο τους ερωτεύτηκαν κεραυνοβόλα και ο εκδότης της έκανε πολλές προτάσεις γάμου, με την Αμέλια να αρνείται ωστόσο κάθε φορά.
Εντέλει, στις 7 Φεβρουαρίου 1931, το ζευγάρι παντρεύεται στο Κονέκτικατ, αφού ο Putnam είπε το «ναι» στην επιστολή που του έστειλε η εκλεκτή της καρδιάς του: «Θέλω να καταλάβεις ότι δεν θα σε δέσω γύρω μου με κανέναν μεσαιωνικό κώδικα πίστης, ούτε και θα θεωρώ βέβαια τον εαυτό μου δεμένο μαζί σου με παρόμοιο τρόπο»!
Πρώτη σόλο υπερατλαντική πτήση
Η Αμέλια ήταν ήδη γνωστή ως πιλότος που δεν έχανε ποτέ την ψυχραιμία της, δεν ήταν ωστόσο η καλύτερη γυναίκα πιλότος της Αμερικής! Όσο κι αν οι επιδόσεις της ακολουθούσαν την πεπατημένη της πρώιμης αυτής αεροπορικής περιόδου, πετούσε κυρίως με βάση το ένστικτο. Όσο βέβαια η τεχνολογία έπαιρνε τον πρώτο λόγο στην πλοήγηση, τα χαρίσματα της Έρχαρτ συρρικνώνονταν ολοένα και περισσότερο.
Η ίδια αναγνώριζε τα όριά της και προσπαθούσε συνεχώς να βελτιωθεί, οι προωθητικές υποχρεώσεις και οι συνεχείς περιοδείες της δεν της άφηναν ωστόσο τον χρόνο να γίνει καλύτερη. Έψαχνε λοιπόν έναν άθλο ηρωισμού και θάρρους, θέλοντας το γυναικείο κατόρθωμά της να λειτουργήσει προς την κατεύθυνση της άρσης των στερεοτύπων και να ανοίξει τις πόρτες για τη γυναίκα και σε άλλους τομείς της κοινωνίας.
Μέχρι το 1932 λοιπόν, οι Έρχαρτ και Putnam, που σχεδίαζαν μυστικά την αποστολή εδώ και χρόνια, ήταν πια πανέτοιμοι για την πρώτη σόλο γυναικεία αποστολή πάνω από τον Ατλαντικό. Στην πέμπτη λοιπόν επέτειο του κατορθώματος του Charles Lindbergh, το ζευγάρι ανακοίνωσε ότι η Αμέλια θα έκανε το ίδιο ακριβώς πράγμα!
Το πρωινό της 20ης Μαΐου 1932, η Αμέλια Έρχαρτ απογειώθηκε από το Harbour Grace του Newfoundland, έπειτα όμως από 12 ώρες πτήσης το αεροπλάνο παρουσίασε δυσλειτουργίες και η ίδια αναγκάστηκε να το προσγειώσει άρον-άρον σε ένα μικρό χωριό της Βόρειας Ιρλανδίας, αποτυγχάνοντας να φτάσει στο Παρίσι. Η 15ωρη πτήση της την εγκαθίδρυσε ωστόσο στο παγκόσμιο κοινό ως ηρωίδα, καθώς είχε γίνει πράγματι η πρώτη γυναίκα που πέρασε από αέρος τον Ατλαντικό Ωκεανό! Οι βραβεύσεις έπεσαν βροχή, από το Χρυσό Μετάλλιο που της απένειμε ο πρόεδρος της Αμερικής Χούβερ μέχρι και τον Σταυρό του Τάγματος της Τιμής από τη γαλλική κυβέρνηση!
Η ίδια ωστόσο δεν σταμάτησε το πιλοτάρισμα και σύντομα θα είχε στο ενεργητικό της μια σειρά ακόμα από αξιοσημείωτες πτήσεις: σόλο πτήση από τη Χονολουλού της Χαβάης στο Όκλαντ της Καλιφόρνια, που την έκανε τον πρώτο πιλότο της Ιστορίας που πέταξε σε μια πτήση πάνω από τον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό μαζί, ενώ τον Απρίλιο του 1935 θα πετούσε από το Λος Άντζελες στην Πόλη του Μεξικού και έναν μήνα αργότερα από το Μεξικό στη Νέα Υόρκη. Και βέβαια από το 1930-1935, η ίδια θα έθετε 7 γυναικεία ρεκόρ ταχύτητας και απόστασης με αεροσκάφη διάφορων τύπων. Το 1935 συνέλαβε ωστόσο την πτήση που θα την ξεχώριζε υποτίθεται από κάθε άλλη γυναίκα πιλότο: μια πλήρη περιστροφή της Γης!
Η τελευταία πτήση της Έρχαρτ
Το 1935, η Αμέλια αποδέχθηκε τη θέση του τεχνικού συμβούλου στο Τμήμα Αεροναυτικής του Πανεπιστημίου Purdue, με τη συνεργασία να της εξασφαλίζει την απαραίτητη χρηματόδοτηση για την αγορά του περίφημου αεροπλάνου της εποχής Lockheed Electra L-10E. Κι ενώ δεν ήταν βέβαια ο πρώτος πιλότος που θα έκανε τον κύκλο της Γης, έβαλε σκοπό να πάρει την πρωτιά για την πρώτη περιστροφή της Γης από τον Ισημερινό! Σχηματίζει μια ομάδα δαιμόνιων και καταξιωμένων πιλότων (Harry Manning, Fred Noonan και Paul Mantz) και η τετράδα αποφασίζει να απογειωθεί από το Όκλαντ της Καλιφόρνια, να κατευθυνθεί δυτικά προς τη Χαβάη, από κει διαμέσου του Ειρηνικού Ωκεανού στην Αυστραλία και κατόπιν Ινδία, Αφρική και Φλόριντα.
Στις 17 Μαρτίου 1937, το πλήρωμα απογειώνεται από το Όκλαντ και φτάνει στη Χαβάη, ενώ τρεις μέρες μετά, προσπαθώντας να απογειώσει το αεροσκάφος από τον διάδρομο της Χαβάης, η Αμέλια χάνει τον έλεγχο και καταστρέφει το αεροπλάνο, με την αποστολή να παίρνει απρόοπτο τέλος. Μέχρι να επισκευαστεί το αεροσκάφος και να το επιτρέψει και πάλι ο καιρός, οι δύο πιλότοι είχαν εγκαταλείψει το εγχείρημα, με την Αμέλια να είναι εξουθενωμένη από την περιπέτεια. Την 1η Ιουνίου ωστόσο αυτή και ο Noonan πέταξαν από το Όκλαντ στο Μαϊάμι, ακολουθώντας αυτή τη φορά ανατολική κατεύθυνση: έφτασαν στην Αφρική, διέσχισαν τον Ινδικό Ωκεανό και προσγειώθηκαν στη Νέα Γουινέα στις 29 Ιουνίου 1937, ολοκληρώνοντας 22.000 μίλια. Τα εναπομείναντα 7.000 μίλια του ταξιδιού θα λάμβαναν χώρα πάνω από τον Ειρηνικό.
Αφού έγιναν όλοι οι απαραίτητοι έλεγχοι και ανεφοδιασμοί, οι δυο πιλότοι ξεκίνησαν στις 2 Ιουλίου 1937 για να διασχίζουν τον Ειρηνικό Ωκεανό. Σύντομα ωστόσο μια σειρά από προβλήματα, κακές καιρικές συνθήκες και άλλες κακοδαιμονίες (όπως οι ανακριβείς χάρτες που είχαν στα χέρια τους!) θα έκαναν την εμφάνισή τους, προκαλώντας θέματα που δεν μπορούσαν να λυθούν: στις 3 Ιουλίου 1937, στις 7:20 το πρωί, καταγράφηκε η τελευταία επικοινωνία της Αμέλια με τον πύργο ελέγχου των Νήσων Nukumanu...
Εξαφάνιση και θεωρίες
Όταν ο ασύρματος του αεροπλάνου σίγησε, μια γιγαντιαία σωστική αποστολή 66 αεροπλάνων και 9 πλοίων -που κόστισε 4 εκατ. δολάρια και παρήγγειλε προσωπικά ο ίδιος ο πρόεδρος Ρούσβελτ-
θα χτένιζε την περιοχή, με την τύχη των δύο πιλότων να παραμένει ακόμα και σήμερα μυστήριο. Οι κυβερνητικές προσπάθειες έλαβαν τέλος στις 18 Ιουλίου 1937, με τον George Putnam να χρηματοδοτεί κατόπιν δική του απόπειρα για την ανεύρεσή τους, χωρίς καρπούς ωστόσο. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς ο εκδότης αναγνώρισε ότι δεν υπήρχαν πια ελπίδες, με το Ανώτατο Δικαστήριο του Λος Άντζελες να κηρύσσει επισήμως νεκρή την Αμέλια Έρχαρτ στις 5 Ιανουαρίου 1939.
Φήμες και θεωρίες συνωμοσίας άρχισαν να κάνουν τον γύρο του κόσμου, που την ήθελαν από πράκτορα της Αμερικής που έπεσε στα χέρια των Ιαπώνων μέχρι και καταπιεσμένη σύζυγο που οδήγησε επίτηδες το αεροπλάνο στον όλεθρο εν είδει απόπειρας αυτοκτονίας. Οι μετριοπαθέστερες θεωρίες ωστόσο -που έχουν επικρατήσει- κάνουν λόγο για πρόβλημα στο αεροσκάφος ή κακή εκτίμηση εκ μέρους των πιλότων...
Κληρονομιά
