Πάθος για τη σεληνάκατο

Φέτος συμπληρώνονται 20 χρόνια από τη μέρα που, σε δημοπρασία του Sotheby's, πωλήθηκε η σοβιετική σεληνάκατος Λουνοχόντ-2, που βρισκόταν στη Σελήνη από το 1973... Αυτά τα 20 χρόνια, ιδιοκτήτης της είναι ο συλλέκτης διαστημικών τεχνουργημάτων και γυιός του αστροναύτη της NASA Ρίτσαρντ Γκάριοτ, ο οποίος το 2008 πέταξε στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό ως τουρίστας. Τίποτε παρόμοιο δεν έχει υπάρξει στην ιστορία των οίκων δημοπρασιών. Οι Νεοϋορκέζικες αγοραπωλησίες της 11ης Δεκεμβρίου 1993 ήταν αφιερωμένες αποκλειστικά στη διαστημική θεματική. Να τι « βγήκε στο σφυρί»: το ανδρείκελο που είχε πετάξει στο διάστημα 20 μέρες πριν από τον Γιούρι Γκαγκάριν, με την επιγραφή «Μην αγγίζετε. Σε περίπτωση εύρεσης να αναφερθεί άμεσα στις αρχές», η αθλητική φόρμα του κοσμοναύτη Γιεβγκένι Λεόνοφ, η κάψουλα προσεδάφισης του διαστημοπλοίου Σογιούζ. Επιστολές, που γράφηκαν σε τροχιά. Ειδικές σκακιέρες. Τρία πετραδάκια που ανήκουν στην «εισαγωγή» σεληνιακού εδάφους από το σοβιετικό σταθμό «Λουνά-16»

Αντικείμενο υπ’ αριθμόν 68Α: Λουνοχόντ-2 με τη μητρική εξέδρα «Λουνά-21». Διατυπώθηκε με επιφύλαξη ότι η επιστροφή αυτών των δύο αντικειμένων στη Γη δεν είναι εγγυημένη και, γι' αυτό το λόγο, πωλείται μόνο ο «τίτλος» - το δικαίωμα ιδιοκτησίας τους. Αυτό δεν ενόχλησε τους αγοραστές: το αντικείμενο «έφυγε» για 68500 δολάρια. Ο Ρίτσαρντ Γκάριοτ κρέμασε το πιστοποιητικό στο σπίτι του σε γυάλινη κορνίζα.

Τη στιγμή αυτή, στη Σελήνη βρίσκεται ένα ρωσικό μηχάνημα, αλλά το δικαίωμα ιδιοκτησίας έχει περιέλθει σε πολίτη των ΗΠΑ. Πρέπει η Ρωσία να προσπαθήσει να επανακτήσει αυτό το δικαίωμα; Το ερώτημα μπορεί να τεθεί ευρύτερα, χωρίς να περιορίζεται στη σεληνάκατο. Οφείλουμε να ανακτήσουμε, έστω κατά ένα μέρος, τα πωληθέντα αντικείμενα; Το σχόλιο του διευθυντή του Ινστιτούτου Κοσμικών Ερευνών της Ακαδημίας Επιστημών της Ρωσίας:

-Με γνώμονα μια γενική αντίληψη, η επαναγορά αυτών των τεχνουργημάτων είναι επιθυμητή. Από την άλλη πλευρά, συμβάλλουν στην εκλαΐκευση των σοβιετικών επιτυχιών στο διάστημα. Στην Τουλούζη, για παράδειγμα, υπάρχει το μουσείο «Διαστημική Πολιτεία» και εκεί υπάρχουν πολλά αντικείμενα, τα οποία οι Γάλλοι έχουν αγοράσει από δικές μας εταιρίες. Στην αρχή αιφνιδιάστηκα: πώς εμείς δεν τα έχουμε και τα έχουν αυτοί; Όταν όμως είδα πώς λειτουργεί αυτό -χιλιάδες γάλλοι μαθητές έρχονται και τα βλέπουν (οι Γάλλοι επιδεικνύουν με εντιμότητα αυτά που εμείς κάναμε) – τότε αυτό είναι υπέρ της Ρωσίας!

Ας μην ξεχνάμε ακόμη, πόσο δύσκολο ήταν το 1993 για τη Ρωσία. Μόλις είχε διαλυθεί η ΕΣΣΔ. Πλήθος επιστημόνων έχασαν τη δουλειά τους, σε άλλους δεν καταβαλλόταν επί μήνες ο μισθός. Ο επιστημονικός οργανισμός Λαβότσκιν, όπου δημιουργήθηκε η σεληνάκατος, δεν αποτελούσε εξαίρεση. Αν τα αποκτηθέντα στη δημοπρασία μέσα κατέληξαν στην υποστήριξη των επιστημόνων – κι αυτό ήταν επίσης ένα όφελος. Βέβαια, οι αμφιβολίες, σε σχέση με το αν πράγματι συνέβησαν έτσι τα πράγματα, παραμένουν.

Στο μεταξύ, ο Ρίτσαρντ Γκάριοτ λέει ότι το δικαίωμά του αφορά και το σεληνιακό οικόπεδο στο οποίο στέκεται η σεληνάκατος. Κάτι που δεν αντιτίθεται στη διεθνή συμφωνία, κατά την οποία η Σελήνη συνολικά ή ξεχωριστά της τμήματα δεν μπορούν να ανήκουν σε καμία χώρα. Απ’ ότι φαίνεται, αυτή η συμφωνία δεν επεκτείνεται στους ιδιώτες.

Πηγή