Προϊστορικές βραχογραφίες στην Ελλάδα

Μπορεί να μας εντυπωσίασαν οι παλιές βραχογραφίες που βρέθηκαν στα Πυρηναία (Ισπανία και Γαλλία), γιατί είχαν ωραία σχέδια και χρώματα. Υπολογίστηκε ότι είναι τουλάχιστον 35.000 ετών... Όμως οι βραχογραφίες που βρέθηκαν στην Ελλάδα είναι κατά πολλούς ερευνητές και επιστήμονες εκατοντάδων χιλιάδων ετών. Μπορεί να είναι πιο πρωτόγονες, πιο ασαφείς, αλλά αυτό ακριβώς είναι εκείνο που μαρτυρεί την παλαιότητά τους. Όσο νεότερες είναι τόσο πιο μεγαλύτερη τελειότητα εμφανίζουν.

Οι βραχογραφίες που ανακαλύφθηκαν κατά καιρούς στον Ελληνικό χώρο αποτελούν αδιάψευστες μαρτυρίες για τους γηγενείς κατοίκους αυτού του τόπου. Κι όσο πιο πρωτόγονες είναι τόση μεγαλύτερη σημασία έχουν, τόσο περισσότερο μας οδηγούν στο μακραίωνο παρελθόν.

Στον ελλαδικό χώρο έχουν εντοπιστεί βραχογραφήματα:

Παγγαίο όρος, Κρυονέρι Καβάλας
500.000 χρόνια πριν.
Το 1981 σε συνέδριο που έγινε στη Καβάλα οργανωμένο από την "Παύλιο" Εταιρεία Ιστορικών Μελετών και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, για τις βραχογραφίες στο Κρυονέρι Καβάλας (καβαλάρηδες, τόξα, ακόντια, ήλιοι και γενικότερα στοιχεία της φύσης,) συμμετείχε και ο ανθρωπολόγος καθηγητής της Ινδίας Σ.Μ. Μισρά, που κατά τη γνώμη του, μετά από έρευνα που έκανε στην περιοχή τις χρονολογεί στο 500.000 χρόνια π.Χ.

Σύμφωνα με την υπάρχουσα βιβλιογραφία για τις βραχογραφίες που βρίσκονται στο χωριό Κρυονέρι Καβάλας, στους πρόποδες του όρους Λεκάνη, απέναντι από το Παγγαίο, στο Φαράγγι του Αγγίτη, κοντά στο σπήλαιο Αλιστράτης Σερρών και στο βορειοδυτικό Παγγαίο, η χρονολογική τους ηλικία προσδιορίζεται από τα μέσα της 1ης χιλιετίας π.Χ. μέχρι το 580.000 π.Χ. Συγκεκριμένα κατά τους Ρ. COLLART και CUCREY ( 1975) η ηλικία τους τοποθετείται στο μέσον της 1ης χιλιετίας.

Ο γεωλόγος καθηγητής μέσης εκπαίδευσης Λ. Χατζηλαζαρίδης σε ανακοινώσεις του τις συγκρίνει με τις αντίστοιχες βραχογραφίες της Ευρώπης στα σπήλαια Αλταμίρα της Ισπανίας, Λασκώ της Γαλλίας και βράχων της Σαχάρας, που εκείνες ξεπερνούν την ηλικία των 15.000 χρόνων και πιστεύει ότι επειδή εκείνες έχουν χρώματα, ενώ αυτές είναι σκαλίσματα επάνω σε βράχο, ότι είναι αρχαιότερες.

Ο πανάρχαιος ζωδιακός

Στις βραχογραφίες του Παγγαίου υπάρχει χάραξη του ζωδιακού κύκλου. Το Λιοντάρι είναι ένα από τα σχέδια που υπάρχουν χαραγμένα πάνω στο βράχο σε ημικυκλική διάταξη και αποτελούν έναν πανάρχαιο ζωδιακό. Αυτός ο ζωδιακός ξεκινάει από τους Διδύμους και φθάνει μέχρι τον Τοξότη και ίσως τον Αιγόκερω.

Οι Δίδυμοι απεικονίζονται πάνω στον βράχο από δυο μεγαλόπρεπους πολεμιστές με ακόντια κι ασπίδες και σε ορθή γωνία ο ένας με τον άλλο. Μάλιστα του κάθετου πολεμιστή το ακόντιο τελειώνει σε αγκυλωτό σταυρό, γνωστό σύμβολο των Θρακών της περιοχής που συμβόλιζε τον Ήλιο (Απόλλωνα) κατά την αρχαιότητα.

Για τους αρχαίους Έλληνες οι Δίδυμοι ήταν οι αδελφοί Κάστωρ και Πολυδεύκης. Ο Κάστωρ στην αρχαιότητα αναφερόταν και με το όνομα Απόλλων ή δωρικά Αππέλων κι o Πολυδεύκης ως Ηρακλής. Στους κλασικούς χρόνους συμβολιζόταν με δυο αστέρια πάνω από ένα πλοίο και για αιώνες εθεωρούντο οι προστάτες των ναυτικών. Αυτό ξεκίνησε από τη συμμετοχή των Διόσκουρων στην Αργοναυτική εκστρατεία.
Κατά τη μυθολογία η Αργώ κινδυνεύει σε μια τρικυμία κι ο Ορφέας έπαιξε την λύρα. Ο Απόλλωνας άκουσε τη λύρα του κι η τρικυμία σταμάτησε όταν δυο αστέρια εμφανίστηκαν πάνω από τα κεφάλια των Διόσκουρων. Έτσι για αιώνες οι Διόσκουροι ήταν οι προστάτες των ναυτιλλομένων.

Οι Έλληνες όμως και οι Ρωμαίοι επικαλούνταν τους Διόσκουρους και σε στιγμές πολέμου και πολλές φορές ορκίζονταν και σ' αυτούς, ίσως γιατί ο Κάστωρ (Απόλλων) φημιζόταν για την ιππευτική του ικανότητα και ο Πολυδεύκης για τη δύναμη των χεριών του. Τα αρχαιότερα, όμως, ίχνη της λατρείας των Διδύμων βρίσκονται στα μυστήρια της γειτονικής Σαμοθράκης που αναφέρονται ως μεγάλοι Θεοί, Εφέστιοι, Κουρήτες και ουράνιοι Δίδυμοι"....

Αστερισμοί, που βρέθηκαν λαξευμένοι πάνω σε βράχια σε διάφορες τοποθεσίες της Ελλάδος, προσελκύοντας πρωτίστως το ενδιαφέρον αρχαιολόγων και δευτερευόντως φιλάρχαιων, που ερεύνησαν γι’ αυτό το σκοπό ορεινές περιοχές, έρχονται να δώσουν τις πρώτες σχετικές πληροφορίες σε ένα ανερχόμενο επιστημονικό πεδίο, την Αρχαιοαστρονομία, έναν κλάδο, που, όπως υποδηλώνει και η ονομασία του, μελετά τις προεκτάσεις και την εφαρμογή της Αστρονομίας σε αρχαίους πολιτισμούς. Σαφώς σε πρώτη φάση απορεί κανείς για τις γνώσεις της Αστρονομίας σε μία εποχή, όπου τα τεχνικά μέσα ήταν σχεδόν ανύπαρκτα.

Ένα άλλο σχέδιο, που παρουσιάζει ενδιαφέρον από τις βραχογραφίες του Παγγαίου, είναι ένα σχέδιο για υπερσύγχρονο διαστημικό όχημα με αποθήκη καυσίμων, ραντάρ, πίνακα ελέγχου, καμπίνα πλοήγησης και πλοηγό. Ένα σχέδιο που έρχεται να στηρίξει τη θεωρία ότι οι φυλές αυτές των Θρακών (Αρίων) του Παγγαίου είχαν μνήμες από ένα πολιτισμό ανώτερο και εξελιγμένο. Ένα πολιτισμό που ενδεχομένως κάποτε να καταστράφηκε ή να εξαφανίστηκε για λόγους που δεν γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή. Εκείνο, όμως, που δεν μπορούμε να προσπεράσουμε είναι οι βραχογραφίες και τα θέματα των σχεδίων τους. Παρόμοια σχέδια έχουν βρεθεί στον αρχαίο πολιτισμό των Μάγια στο Τσιάπας του Μεξικού, όπου ο Ρώσος επιστημονικός συγγραφέας Κατάντσεφ πιστεύει ότι πρόκειται για την αναπαράσταση ενός διαστημικού οχήματος πλήρους με σύστημα αεροπλοήγησης, στροβιλοσυμπιεστή, πίνακα ελέγχου, δεξαμενές, θάλαμο καύσης, τουρμπίνα και εξάτμιση. Παρόμοιο αντικείμενο έχει βρεθεί στο Τοπρακκαλέ της ανατολικής Τουρκίας (χώρος που άλλοτε ζούσε η Αρεία φυλή στους πρόποδες του Αραράτ). Έχει μήκος 22cm, πλάτος 7,5 cm και ύψος 8 cm και ανήκει στη περίοδο της Ουρ (3000 π.Χ.). Είναι βέβαια φανερή η ομοιότητα αυτού του αντικειμένου μ' ένα σύγχρονο μονοθέσιο, διαστημικό όχημα παρόλο που λείπει το κεφάλι του πιλότου. Το αντικείμενο εκτίθεται στο αρχαιολογικό μουσείο της Κωνσταντινούπολης....

Καβάλα, Φίλιπποι 3.000 χρόνια 

Oι βραχογραφίες των Φιλίππων, παραστάσεις ζώων, ανθρώπινες μορφές, όπλα, σκηνές κυνηγιού και διάφορα σχήματα, οι πλουσιότερες και σημαντικότερες που συναντώνται στον ελλαδικό χώρο, αποτελούσαν μέσο έκφρασης και επικοινωνίας των θρακικών φύλων που κατοικούσαν στην περιοχή στο τέλος της εποχής του χαλκού με αρχή της εποχής του σιδήρου, και δεν είχαν συναντήσει ακόμα τη γραφή.

Η παλαιότητα, ο αριθμός και η θεματική πολυπλοκότητα των βραχογραφιών της περιοχής έχουν κεντρίσει το διεθνές ενδιαφέρον. Kαθηγητές Aρχαιολογίας, ειδικευμένοι σε βραχογραφίες, από την Iταλία και την Πορτογαλία, μαζί με φοιτητές των τμημάτων τους, επισκέπτονται τους Φιλίππους και έχουν ξεκινήσει τη συστηματική καταγραφή και μελέτη των στιγμάτων που άφησαν στους βράχους οι κάτοικοι της περιοχής πριν από 3.000 χρόνια.

Σέρρες - Αγγίτης ποταμός 

 
Στο σπήλαιο Αλιστράτης Σερρών στο περίφημο Φαράγγι του ποταμού Αγγίτη έχουν βρεθεί πολύ σημαντικές βραχογραφίες με μεγάλη ποικιλία σχεδίων και θεμάτων σχετικών με τις δραστηριότητες των κατοίκων της περιοχής. Οι βραχογραφίες χρονολογούνται στον 5ο και 6ο αι. μ.Χ. Παριστάνουν ζώα (ελάφια, καμήλες, ιππείς που κρατούν τα ηνία των αλόγων και ακόντια), αλλά και αφηρημένα σχέδια.

Στο Γονικό- Σε ένα Πομάκικο χωριό του Έβρου, μετά από το Δέρειο και τη Ρούσσα, το Γονικό, καθ' οδόν προς το ύψωμα Χίλια, υπάρχουν δυο βραχογραφίες του 1100 π.Χ., που επιβεβαιώνουν με τις εγχαράξεις τους την παράδοση που θέλει τον Ορφέα να έζησε στην ίδια περιοχή.

Ανάμεσά τους δεκαπέντε εγχάρακτα σχέδια, σκηνές χορού και σκηνές προσευχής καθώς επίσης τα προσφιλή στο Θράκα μύστη πουλιά, αλλά και πολλά άλλα, όπως τα μεγάλα φαλλικά μόρια, απαρτίζουν τον τεράστιο αυτό ζωγραφικό πίνακα, με διαστάσεις πέντε επί πέντε μέτρα. Η πιο εντυπωσιακή εικόνα σε τρεις τουλάχιστον σκηνές, είναι αυτή του σταυρού. Το σημαντικό είναι ότι όλα αυτά γίνονται 1.500 χρόνια πριν την υιοθεσία του, από τη Χριστιανική θρησκεία.

Οι εν λόγω επιφανειακές – δίπλα στο δρόμο - βραχογραφίες ανακαλύφθηκαν από τον αρχαιολόγο Διαμαντή Τριαντάφυλλο πριν τρεις δεκαετίες, όμως οι Πομάκοι τις βλέπουν μπροστά τους, εδώ και τρεις χιλιετίες.

Στο σπήλαιο του Αρχανθρώπου, στα Πετράλωνα Χαλκιδικής υπάρχουν πολλά τέτοια ευρήματα.

Στην Έδεσσα βραχογραφίες και ευρήματα από τα σπήλαια και τον περιβάλλοντα χώρο τους (λίθινα εργαλεία, ακμές, βέλη κλπ.), οδηγούν στην υπόθεση ότι πρώτοι κάτοικοι των Λουτρών, μόνιμοι ή εποχικοί, ήταν οι κάτοικοι των σπηλαίων (τέλος νεολιθικής εποχής – εποχή χαλκού), ενώ η ανακάλυψη οστράκων (θραύσματα κεραμικής) μέσα στα σπηλαιοκαταφύγια μαρτυρούν την κατοίκησή τους από κτηνοτρόφους, κάποια παρελθούσα χρονική περίοδο.

Στην Καστοριά, Δισπηλιό, από το Γιώργο Χουρμουζιάδη βρέθηκε επιγραφή - χάρτης επί πέτρας, 7.200 ετών, Πελασγικής προέλευσης που οδηγεί σε ανατροπή του Φοινικισμού.

Σπήλαιο της Καστρίτσας Ιωαννίνων

Την παρουσία του παλαιολιθικού ανθρώπου μαρτυρούν τα λίθινα εργαλεία, που βρέθηκαν στις ανασκαφές που έγιναν στο σπήλαιο της Καστρίτσας. Άλλα ευρήματα από την ίδια θέση και τη θέση Κλειδί στην κοιλάδα του Βοϊδομάτη, βεβαιώνουν τη συνέχιση της κατοίκησης και κατά την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο (33.000-8.000π.Χ.).

Στη Μάνη, Σπήλαιο Αλεπότρυπα Δυρού

Ασημένια κοσμήματα, χάλκινα εγχειρίδια, αλλά και βραχογραφίες και πιθανά σημάδια γραφής της νεολιθικής εποχής περιλαμβάνονται ανάμεσα στα πλούσια ευρήματα των συνεχιζόμενων ανασκαφών. Τα πολυπληθή ευρήματα του Νεολιθικού Μουσείου Δυρού μιλούν για τη ζωή, τις δραστηριότητες και το υψηλό πνευματικό επίπεδο του ανθρώπου που έζησε εκεί οργανωμένος σε κοινότητα κατά την διάρκεια της 5ης και 4ης χιλιετίας π.Χ.

Η νεολιθική κοινότητα στο Δυρό αναπτύχθηκε κατά το διάστημα του 5.000 – 3200 π.Χ. (νεότερη και τελική νεολιθική περίοδος). Η ζωή της κοινότητας διεκόπηκε όπως φαίνεται απότομα γύρω στα 3200 π.Χ. από έναν ισχυρό σεισμό, ο οποίος προκάλεσε κατάρρευση βράχων με αποτέλεσμα να φράξει η είσοδος του σπηλαίου.

Οι εγκλωβισμένοι στο σπήλαιο άνθρωποι πέθαναν από πείνα (όπως μαρτυρούν οι άταφοι σκελετοί), ενώ όσοι βρέθηκαν στο ύπαιθρο, εγκατέλειψαν την περιοχή γιατί στερήθηκαν το πόσιμο νερό που υπήρχε στην λίμνη της Αλεπότρυπας.

Καλαμάκια Μάνης. Ένα από τα πιο καλοδιατηρημένα σπήλαια είναι αυτό που ανοίγεται στην τοποθεσία «Καλαμάκια», ακριβώς στην είσοδο του όρμου του Οιτύλου. Το σπήλαιο κατοικήθηκε κατά τη Μέση Παλαιολιθική περίοδο και πιο συγκεκριμένα πριν από 100.000 ως πριν από 40.000 χρόνια περίπου. Εκείνη την περίοδο η θαλάσσια στάθμη βρισκόταν πολλές δεκάδες μέτρα χαμηλότερα και η ακτή πολύ πιο μακριά από τη σημερινή.

Απήδημα Μάνης. Δύο ανθρώπινα κρανία "ηλικίας" 300.000 ετών - Ο αρχάνθρωπος της Μάνης αποσιωπάται από την επίσημη Ανθρωπολογική επιστήμη. Η ανακάλυψη των δύο ανθρώπινων κρανίων στο σπήλαιο αυτό αποτελεί μία σημαντική τομή στα μέχρι σήμερα στοιχεία της ανθρωπολογικής ιστορίας, που παρόλα αυτά παραμένει προκλητικά θαμμένη κάτω από τις σκόνες των επίπονων εργασιών, όλων εκείνων που υλοποιούν την έρευνα. Τα κρανία ανήκουν στην προγονική μορφή του Homo Neanderthalensis και η ηλικία τους προσεγγίζει τα 300 χιλιάδες χρόνια.
Στην Εύβοια. Στο σπήλαιο Σκοτεινή στο χωριό Θαρρούνια κοντά στο Αλιβέρι, έγινε μία σημαντική ανασκαφή, που διήρκεσε 6 χρόνια. Πρόκειται για ένα ορεινό σπήλαιο, στο οποίο βρέθηκαν πολλά ευρήματα της Νεώτερης Νεολιθικής από το 5.300 μέχρι το 330 π.Χ. Μάλιστα κοντά στο σπήλαιο ανασκάφηκε και ένας οικισμός και ένα μικρό νεκροταφείο.

Στην Ανδρο, Στρόφιλα, παράσταση πλοιαρίων 4.500-3.300 π.Χ. Προς το παρόν, οι βραχογραφίες του νεολιθικού οικισμού Στρόφιλας της Άνδρου που αποκάλυψε η αρχαιολόγος κ. Xριστίνα Tελεβάντου, κρατούν σκήπτρο της μοναδικότητας στον ελληνικό χώρο. Στην είσοδο της πύλης του οικισμού υπάρχει χαραγμένο ένα πλοίο μήκους 30 εκατοστών. Αλλά και άλλα καραβάκια υπάρχουν κατά μήκος του τείχους.

Σε μια δεύτερη βραχογραφία που εντοπίστηκε, κάτω στη ρίζα του τείχους και σε απόσταση 1 μέτρου από αυτό, απεικονίζεται μια σύνθεση με 17 ζώα, ένα γουρουνάκι, διάφορα αιλουροειδή, ελάφια, ημικυκλικά παρουσιασμένα σε δυο σειρές αντικρυστά. Δεν είναι μεγάλα, όπως τα πλοία. Δεν υπερβαίνουν τα 5 εκατοστά το καθένα.

 
Στη Νάξο υπάρχουν βραχογραφίες της Πρωτοκυκλαδικής II στην Kορφή τ' Aρωνιού. Στη Φολέγανδρο υπάρχουν βραχογραφίες.

Στη Θάσο βραχογραφίες ανακαλύφθηκαν στο Καστρί

Στην Κρήτη, χωριό Ασφέντο. Η Κρήτη θεωρείται ότι κατοικήθηκε στο 8.000 π.Χ. ή και λίγο παλαιότερα, εποχή που χρονολογούνται οι βραχογραφίες, που ανακαλύφθηκαν σε σπήλαιο κοντά στο χωριό Ασφέντου Σφακίων και θεωρούνται οι πρώτες γνωστές βραχογραφίες στο νησί.
Κοντά στο σπήλαιο Φράχθι της Κοιλάδας Ερμιονίδας υπάρχει μια βραχογραφία με ένα αιγυπτιακό πρόσωπο.

Πηγή