Οστά και εργαλεία από Νεάντερταλ εντοπίστηκαν στη Μάνη
Η έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό για θέματα ανθρώπινης εξέλιξης «Journal of Human Evolution», έγινε με επικεφαλής την παλαιοανθρωπολόγο Κατερίνα Χαρβάτη του γερμανικού πανεπιστημίου «Έμπερχαρντ Καρλς» του Τίμπιγκεν, ενώ στην έρευνα συμμετείχαν ο Ανδρέας Δάρλας και η Ελένη Ψαθή από τις Εφορείες Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας της βόρειας και της νότιας Ελλάδας αντίστοιχα, καθώς και άλλοι γερμανοί και αμερικανοί ερευνητές.
Το μεσο-παλαιολιθικό σπήλαιο Καλαμάκια, που φθάνει σε βάθος 20 μέτρων, ανασκάφηκε για πρώτη φορά την περίοδο 1993-2006 από μια διεπιστημονική ομάδα ελλήνων και γάλλων ερευνητών της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Εθνικού Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού. Τα ευρήματα (λίθινα εργαλεία, πλούσια πανίδα και ανθρώπινα οστά) στη συγκεκριμένη τοποθεσία χρονολογούνται προ 39.000 έως 100.000 ετών περίπου και βρίσκονται σε διάφορα γεωλογικά στρώματα, που αντιστοιχούν σε διαφορετικές εποχές.
Μεταξύ άλλων, ανακαλύφθηκαν 10 δόντια κι ένα τμήμα κρανίου, που προέρχονται από τουλάχιστον οκτώ ενήλικα άτομα και παιδιά, που θεωρούνται Νεάντερταλ με βάση τη μορφολογία των οστών, καθώς και με βάση τα ίχνη της τροφής πάνω σε αυτά, που παραπέμπουν σε διατροφή παρόμοια με εκείνη των Νεάντερταλ.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι στη Μάνη οι Νεάντερταλ και οι πρόγονοι του συγχρόνου ανθρώπου (Homo sapiens) είχαν την ευκαιρία να διασταυρώσουν τους δρόμους τους και πιθανώς να αλληλεπιδράσουν. Οι Νεάντερταλ εισήλθαν στο έδαφος της Ευρώπης πολλές δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν τους προγόνους μας και έζησαν στη «γηραιά ήπειρο» έως πριν από 35.000 χρόνια τουλάχιστον (σε μερικά απομονωμένα μέρη, όπως η Ιβηρική χερσόνησος ίσως και έως πιο πρόσφατα).
«Η Ελλάδα βρίσκεται ακριβώς πάνω στην πιο πιθανή διαδρομή εξάπλωσης στην Ευρώπη των πρώτων συγχρόνων ανθρώπων και των πιο πρώιμων ανθρωπιδών από την Αφρική μέσω της εγγύς Ανατολής», δήλωσε η Κατερίνα Χαρβάτη, σύμφωνα με το Live Science. «Επίσης βρίσκεται στην καρδιά μιας από τις τρεις μεσογειακές χερσονήσους της Ευρώπης, που λειτούργησαν ως καταφύγια για ζωικά και φυτικά είδη, συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπίνων πληθυσμών, στη διάρκεια της εποχής των παγετώνων, δηλαδή υπήρξαν περιοχές όπου τα είδη και οι πληθυσμοί κατάφεραν να επιβιώσουν στη διάρκεια των χειρότερων περιόδων επιδείνωσης του κλίματος», πρόσθεσε.
«Μέχρι πρόσφατα, πολύ λίγα πράγματα ήσαν γνωστά για την απώτερη προϊστορία στην Ελλάδα, κυρίως επειδή η αρχαιολογική έρευνα στη χώρα έχει εστιαστεί στην κλασική και σε άλλες πιο πρόσφατες περιόδους», όπως επεσήμανε η ελληνίδα παλαιοανθρωπολόγος.
Όπως έδειξε η έρευνα, ακόμα και στο απόγειο των παγετώνων, στο σπήλαιο Καλαμάκια στη Μάνη επικρατούσε ένα ήπιο κλίμα, που επέτρεπε τη διαβίωση πολλών ζώων (ελάφια, αγριόχοιροι, λαγοί, ελέφαντες, νυφίτσες, αλεπούδες, λύκοι, λεοπαρδάλεις, αρκούδες, γεράκια, οχιές, χελώνες, βάτραχοι κ.α.). Τα εργαλεία που βρέθηκαν, περιλαμβάνουν ξέστρα από πυρόλιθο, χαλαζία και κοχύλια, ενώ τα λίθινα εργαλεία έχουν σχήμα τυπικό των τεχνουργημάτων των Νεάντερταλ.
Τα 14 οστά που ανακαλύφθηκαν, περιλαμβάνουν τμήματα ποδιών με ίχνη από δαγκώματα πάνω τους, ενώ τα δόντια, που μοιάζουν έντονα να προέρχονται από Νεάντερταλ, φέρουν πάνω τους σημάδια, τα οποία δείχνουν ότι οι παλαιολιθικοί εκείνοι κάτοικοι του σπηλαίου ήσαν τόσο κρεατοφάγοι όσο και φυτοφάγοι.
Η Κατερίνα Χαρβάτη και οι συνεργάτες της σχεδιάζουν νέες έρευνες σε άλλα μέρη της Ελλάδας για να ρίξουν περισσότερο φως στη συνύπαρξη Νεάντερταλ και συγχρόνων ανθρώπων. Εξέφρασε μάλιστα την αισιοδοξία της ότι «θα υπάρξουν συναρπαστικές ανακαλύψεις στα επόμενα χρόνια».
