Μυστηριώδης έκρηξη ακτίνων γ δονεί το σύμπαν
Για πρώτη φορά στις 25 Δεκεμβρίου 2010 οι επιστήμονες είχαν παρατηρήσει μια τέτοια παράξενη τεράστια έκρηξη που διήρκεσε δύο ώρες και την ονόμασαν «έκρηξη των Χριστουγέννων».
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον βρετανό αστρονόμο Άντριου Λέβαν του πανεπιστημίου του Γουόργουικ, έκαναν τις παρατηρήσεις τους με το τηλεσκόπιο «Τζέμινι» στη Χαβάη, με το οποίο υπολόγισαν ότι η έκλαμψη διαρκείας των ακτίνων-γ προήλθε από απόσταση επτά δισεκατομμυρίων ετών φωτός, δηλαδή περίπου στα μισά του παρατηρήσιμου σύμπαντος.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η πηγή αυτής της αινιγματικής έκρηξης είναι ένα γιγάντιο άστρο με μάζα όσο 1.000 Ήλιοι και με πιθανή ακτίνα 1,6 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Όταν ένα τέτοιο άστρο εκρήγνυται δημιουργώντας μια τεράστια σούπερνοβα, τότε η έκρηξη μπορεί να συνοδεύεται από πολύωρη εκπομπή ακτίνων-γ, που αποτελεί την ακτινοβολία φωτός με τη μεγαλύτερη ενέργεια στο σύμπαν.
Μέχρι τώρα, οι αστρονόμοι είχαν συχνά παρατηρήσει εκρήξεις ακτίνων-γ από σούπερνοβα, οι οποίες συνήθως διαρκούσαν έως δύο δευτερόλεπτα ή σπανιότερα για μερικά λεπτά. Τα τηλεσκόπια Swift, Φερμι παρατηρούν κατά μέσο όρο μια τέτοια έκρηξη κάθε ημέρα στο σύμπαν.
Το φαινόμενο συμβαίνει όταν ένα άστρο καταρρέει βαρυτικά και δημιουργεί μια μαύρη τρύπα στη θέση του, η οποία, με τη σειρά της, καθώς «καταβροχθίζει» τη γύρω ύλη, επιταχύνει ένα μέρος από αυτά τα σωματίδια, που διαφεύγουν με σχεδόν την ταχύτητα του φωτός και έτσι δημιουργούν στιγμιαίους «πίδακες» ακτινοβολίας-γ.
Όταν όμως το άστρο έχει τεράστια μάζα, η έκλυση των ακτίνων φαίνεται πως μπορεί να κρατήσει πολύ περισσότερο. Έτσι, τώρα πλέον γίνονται αντιληπτές εκρήξεις ακτίνων-γ που κρατάνε επί ολόκληρες ώρες.
«Αυτά τα φαινόμενα είναι ανάμεσα στις μεγαλύτερες εκρήξεις στη φύση, όμως μόλις τώρα αρχίζουμε να τις βρίσκουμε. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι το σύμπαν ένα πολύ πιο βίαιο και ετερόκλητο μέρος από ό,τι είχαμε φανταστεί», δήλωσε ο Άντριου Λέβαν.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον βρετανό αστρονόμο Άντριου Λέβαν του πανεπιστημίου του Γουόργουικ, έκαναν τις παρατηρήσεις τους με το τηλεσκόπιο «Τζέμινι» στη Χαβάη, με το οποίο υπολόγισαν ότι η έκλαμψη διαρκείας των ακτίνων-γ προήλθε από απόσταση επτά δισεκατομμυρίων ετών φωτός, δηλαδή περίπου στα μισά του παρατηρήσιμου σύμπαντος.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η πηγή αυτής της αινιγματικής έκρηξης είναι ένα γιγάντιο άστρο με μάζα όσο 1.000 Ήλιοι και με πιθανή ακτίνα 1,6 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα. Όταν ένα τέτοιο άστρο εκρήγνυται δημιουργώντας μια τεράστια σούπερνοβα, τότε η έκρηξη μπορεί να συνοδεύεται από πολύωρη εκπομπή ακτίνων-γ, που αποτελεί την ακτινοβολία φωτός με τη μεγαλύτερη ενέργεια στο σύμπαν.
Μέχρι τώρα, οι αστρονόμοι είχαν συχνά παρατηρήσει εκρήξεις ακτίνων-γ από σούπερνοβα, οι οποίες συνήθως διαρκούσαν έως δύο δευτερόλεπτα ή σπανιότερα για μερικά λεπτά. Τα τηλεσκόπια Swift, Φερμι παρατηρούν κατά μέσο όρο μια τέτοια έκρηξη κάθε ημέρα στο σύμπαν.
Το φαινόμενο συμβαίνει όταν ένα άστρο καταρρέει βαρυτικά και δημιουργεί μια μαύρη τρύπα στη θέση του, η οποία, με τη σειρά της, καθώς «καταβροχθίζει» τη γύρω ύλη, επιταχύνει ένα μέρος από αυτά τα σωματίδια, που διαφεύγουν με σχεδόν την ταχύτητα του φωτός και έτσι δημιουργούν στιγμιαίους «πίδακες» ακτινοβολίας-γ.
Όταν όμως το άστρο έχει τεράστια μάζα, η έκλυση των ακτίνων φαίνεται πως μπορεί να κρατήσει πολύ περισσότερο. Έτσι, τώρα πλέον γίνονται αντιληπτές εκρήξεις ακτίνων-γ που κρατάνε επί ολόκληρες ώρες.
«Αυτά τα φαινόμενα είναι ανάμεσα στις μεγαλύτερες εκρήξεις στη φύση, όμως μόλις τώρα αρχίζουμε να τις βρίσκουμε. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι το σύμπαν ένα πολύ πιο βίαιο και ετερόκλητο μέρος από ό,τι είχαμε φανταστεί», δήλωσε ο Άντριου Λέβαν.
