Ο χάρτης που μελέτησε ο Κολόμβος πριν το ταξίδι που οδήγησε στην ανακάλυψη της Αμερικής

Έναν πολύ λεπτομερή χάρτη του γνωστού κόσμου, τον οποίο πιθανότατα – βάσει ισχυρών στοιχείων- μελέτησε ο Χριστόφορος Κολόμβος πριν το ταξίδι που οδήγησε στην ανακάλυψη της Αμερικής, είχε δημιουργήσει ο Γερμανός χαρτογράφος Ερρίκος Μαρτέλλος στα τέλη του 15ου αιώνα.

Σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου του Γέιλ, ο χάρτης αυτός φέρεται να επηρέασε σημαντικά τη σκέψη του Ιταλού εξερευνητή. Ο εν λόγω χάρτης έφτασε στο Γέιλ το 1962, ως ανώνυμη δωρεά.

Οι μελετητές της εποχής εντυπωσιάστηκαν από το επίπεδο λεπτομέρειάς του και υποστήριξαν ότι αποτελούσε έναν χαμένο «κρίκο»/ σύνδεσμο στα χαρτογραφικά αρχεία της αρχής της Εποχής της Ανακάλυψης- ωστόσο, οι πέντε αιώνες που πέρασαν από τότε προφανώς και είχαν τις επιπτώσεις τους στην κατάστασή του, περιορίζοντας τη χρησιμότητά του όσον αφορά στην επιστημονική έρευνα.

Ωστόσο, τα δεδομένα έχουν αλλάξει, χάρη στη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας, καθώς ειδικοί στον τομέα του imaging ανακτούν δεδομένα στο πλαίσιο ενός πρωτοποριακού πολυφασματικού προγράμματος- και αποκτώντας περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πώς έβλεπαν τον κόσμο πριν από 500 χρόνια.

Τον περασμένο Αύγουστο, η πενταμελής ερευνητική ομάδα επισκέφθηκε το Beinecke Rare Book & Manuscript Library, όπου ο χάρτης του Μαρτέλλου βρισκόταν κρεμασμένος σε τοίχο έξω από το αναγνωστήριο.

Η ομάδα φωτογράφησε τον χάρτη υπό 12 χρώματα, περιλαμβανομένων πολλαπλών συχνοτήτων πέρα από το εύρος του ορατού φωτός. Τις φωτογραφίες αυτές επεξεργάστηκαν και ανέλυσαν με λογισμικό υψηλής τεχνολογίας.

Ο χάρτης ανάγεται στο 1491 και απεικονίζει την επιφάνεια της Γης από τον Ατλαντικό στη Δύση μέχρι την Ιαπωνία στην Ανατολή, και περιλαμβάνει περιγραφές στα λατινικά πολλών περιοχών και κατοικούντων. Σε ένδειξη πάνω από τη βόρεια Ασία υπάρχει ο χαρακτηρισμός «Balor», ανθρώπων που ζουν χωρίς κρασί ή σιτάρι και επιβιώνουν τρώγοντας κρέας ελαφιού.

Γενικότερα, συναντώνται πολλές τέτοιες περιγραφές, όπως αυτή των «Panotii», ανθρώπων με τόσο μεγάλα αυτιά, που μπορούσαν να τα χρησιμοποιούν ως…υπνόσακους. Κείμενα όσον αφορά στην ανατολική Ασία αναφέρονται σε στοιχεία από τα ταξίδια του Μάρκο Πόλο.

Ωστόσο, η πιο ενδιαφέρουσα αποκάλυψη προέρχεται από τη νότια Αφρική. Η μελέτη των ορατών ποταμών και των αναγνώσιμων τοπωνυμίων είχε δείξει προηγουμένως ότι ο Μαρτέλλος βασίζει την περιγραφή του στον χάρτη Egyptus Novelo (ανάγεται στους χάρτες του Πτολεμαίου). Ο Egyptus Novelo χρησιμοποιούσε δεδομένα από γηγενείς Αφρικανούς, όχι Ευρωπαίους εξερευνητές.

Ένα μικρό κείμενο στην περιοχή του Ινδικού Ωκεανού προειδοποιεί για την όρκα, «ένα τέρας που είναι σαν τον ήλιο όταν λάμπει, που η μορφή του δεν μπορεί να περιγραφεί, πέρα από το ότι το δέρμα του είναι απαλό και το σώμα του τεράστιο»

Οι νέες εικόνες δείχνουν ότι ο χάρτης του Μαρτέλλου εκτείνεται νοτιότερα, κάτι που σημαίνει πως ο Γερμανός χαρτογράφος «πάτησε» πάνω σε μια πιο ολοκληρωμένη έκδοση του χάρτη, που απεικόνιζε και το ανατολικό τμήμα της ηπείρου. Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα σημαντικό ντοκουμέντο, καθώς δείχνει την Αφρική χαρτογραφημένη από τους Αφρικανούς.

Οι νέες εικόνες επίσης βοήθησαν στο να διαπιστωθεί πώς ο χάρτης του Μαρτέλλου επηρέασε τους μετέπειτα χαρτογράφους: Είναι παρόμοιος με μεταγενέστερο χάρτη του Μάρτιν Βαλντσεεμίλερ (1507), που ήταν ο πρώτος όπου φάνηκε να χρησιμοποιείται το όνομα «Αμερική» για τον Νέο Κόσμο. Ο χάρτης του Μαρτέλλου φαίνεται ότι ήταν βασική πηγή για τον συγκεκριμένο χάρτη, τουλάχιστον μέχρι ενός σημείου.

Γραπτά του γιου του Κολόμβου, Φερδινάνδου, υποδεικνύουν ότι ο πατέρας του περίμενε να βρει την Ιαπωνία εκεί που την απεικόνιζε ο Μαρτέλλος, με τον ίδιο προσανατολισμό, στα ανοιχτά της ασιατικής ακτής. Ουδείς άλλος χάρτης της εποχής που σώζεται σήμερα δείχνει την Ιαπωνία με αυτόν τον τρόπο.

Επιπρόσθετα, το ημερολόγιο ενός μέλος του πληρώματος του Κολόμβου, που πίστευε ότι τα πλοία κινούνταν ανάμεσα σε νησιά της νότιας Ασίας, περιγράφει την περιοχή σε γενικές γραμμές όπως απεικονίζεται στον χάρτη του Μαρτέλλου.

Πηγή