Ξανανοίγει ο φάκελος των μεταλλαγμένων
Τυπικά σήμερα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορούν να απαγορεύσουν την καλλιέργεια «σπόρων-Φρανκεστάιν» στα εδάφη τους, παρότι τα περισσότερα αντιτίθενται στα μεταλλαγμένα.
Η μειοψηφία μπορεί να μπλοκάρει την απόφαση στα Συμβούλια Υπουργών, το θέμα παραπέμπεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Κομισιόν), η οποία διαθέτοντας την πάντα σύμφωνη γνώμη της EFSA (Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων) ανάβει το πράσινο φως για τους ΓΤΟ σε όλη την Ευρώπη. Τόσο απλά τόσο... δημοκρατικά.
Βεβαίως, από το 1999, με πρωτοβουλία του Έλληνα υφυπουργού Περιβάλλοντος Θοδωρή Κολιοπάνου, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να υιοθετούν το «μορατόριουμ» καλλιέργειας μεταλλαγμένων, με βάση την «αρχή της προφύλαξης».
Αργότερα, ευρωπαϊκές οδηγίες έδωσαν τη δυνατότητα να εξαιρούνται ορισμένες χώρες από την καλλιέργεια συγκεκριμένων ΓΤΟ, αλλά πάντα με ένα πολύπλοκο σύστημα, που δημιουργούσε επιπλοκές με την Κομισιόν και τις εταιρείες. Γι’ αυτό πολλές χώρες υπογράμμιζαν την ανάγκη ενός κανονισμού που θα ορίζει πώς μπορεί μια χώρα να κλείσει την πόρτα στα μεταλλαγμένα.
Απ’ αυτή τη σκοπιά, η ελληνική πρόθεση να ξανανοίξει το θέμα αντιμετωπίστηκε θετικά από τα κράτη-μέλη. Ο υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Γιάννης Μανιάτης δήλωσε πως «η Ελληνική θέση ήταν πάντα ενάντια στην καλλιέργεια των ΓΤΟ», εκφράζοντας και την προσωπική του υποστήριξη σε αυτή τη θέση.
Επιχειρεί όμως να πετύχει έναν συμβιβασμό, φέρνοντας μια πρόταση η οποία βασίζεται στην αρχική θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως είχε εξελιχθεί κατά τις προηγούμενες διαπραγματεύσεις. Η Κομισιόν όμως είναι διαχρονικά υπέρ των μεταλλαγμένων.
Άσκηση κριτικής
Όταν πρόκειται για διακρατικούς κανονισμούς και μάλιστα ιδιαίτερα πολύπλοκους, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Περιβαλλοντικές οργανώσεις θεωρούν ότι η πρόταση που παρουσίασε το ελληνικό ΥΠΕΚΑ στο Συμβούλιο Υπουργών στις 3 Μαρτίου «όχι μόνο δεν ενισχύει τα κράτη-μέλη που θέλουν να απαγορεύσουν την απελευθέρωση μεταλλαγμένων στο περιβάλλον αλλά εξυπηρετεί τις εταιρείες που τα προωθούν».
Ο επικεφαλής του ευρωπαϊκού τμήματος της Greenpeace Jorgo Riss, σε επιστολή του προς τον κ. Μανιάτη, τονίζει πως δεν θεωρεί την ελληνική πρόταση μια καλή βάση για συζήτηση.
«Το πρόβλημα είναι ότι η συγκεκριμένη πρόταση κάνει τελικά σχεδόν αδύνατη την απαγόρευση των ΓΤΟ από ένα κράτος, παρότι υποτίθεται ότι έρχεται να δώσει αυτή τη δυνατότητα», λέει στην «Κ» η κ. Ελενα Δανάλη, από το ελληνικό τμήμα της Greenpeace.
Δύο είναι τα χαρακτηριστικά σημεία όπου επικεντρώνεται η κριτική. «Κατ’ αρχάς, η πρόταση προβλέπει πως για να προχωρήσει κάποιο κράτος-μέλος σε απαγόρευση καλλιέργειας μεταλλαγμένου οργανισμού, ουσιαστικά πρέπει να πάρει έγκριση/σύμφωνη γνώμη από την εταιρεία βιοτεχνολογίας!
Δεύτερον, αναφέρεται πως τα όποια περιοριστικά ή απαγορευτικά μέτρα μπορούν να ληφθούν “υπό την προϋπόθεση ότι δεν αντικρούουν στην αξιολόγηση περιβαλλοντικών κινδύνων και κινδύνων υγείας που έχει πραγματοποιήσει η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA)”. Μα όπως γνωρίζουμε, η EFSA δεν έχει γνωμοδοτήσει ποτέ αρνητικά για κάποιον ΓΤΟ», τονίζει η κυρία Δανάλη.
Ο κ. Μανιάτης, σε απάντησή του στον κ. Riss, μιλάει για «μια πολιτική ισορροπίας, που πρέπει να εκτελέσουμε με πολύ λεπτό τρόπο αν θέλουμε να έχουμε επιτυχές αποτέλεσμα». Οι πολιτικές ισορροπίας όμως σε τόσο κρίσιμα θέματα μπορεί να οδηγήσουν σε μεγάλες αποτυχίες...
Η αφανής εισβολή μέσω των ζωοτροφών
Η Ευρώπη είναι η μαύρη τρύπα των μεταλλαγμένων, καθώς μόνο στην Ισπανία καλλιεργούνται σήμερα γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί κι αυτοί χωρίς ουσιαστική ανάπτυξη και επιτυχία.
Πρόκειται για το γνωστό μεταλλαγμένο καλαμπόκι της Μονσάντο ΜΟΝ810, που συναντά «τείχη» αντίθεσης για παραπέρα ανάπτυξη στη Γηραιά Ήπειρο. Μόλις το 1% των εκτάσεων που καλλιεργούνται γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί στον πλανήτη βρίσκεται στην Ευρώπη.
Χαρακτηριστικό της αντίθεσης -η οποία, βασισμένη στις ευρωπαϊκές κοινωνίες, έχει αντανάκλαση και στις κυβερνήσεις- είναι πως στο πρόσφατο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων η πρόταση για να δοθεί πράσινο φως στη μεταλλαγμένη ποικιλία καλαμποκιού 1507 πήρε μόλις πέντε ψήφους κρατών-μελών υπέρ, έναντι 19 κατά και τεσσάρων αποχών! Είχε προηγηθεί και απορριπτικό ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου.
Περιβαλλοντικοί φορείς αναφέρουν ότι η συγκεκριμένη ποικιλία καλαμποκιού (με τον κωδικό «1507») και η τοξίνη που απελευθερώνει στο περιβάλλον είναι 350 φορές πιο ισχυρές απ’ ότι η ποικιλία ΜΟΝ810, η οποία έχει πάρει άδεια καλλιέργειας στην Ε.Ε., αλλά μπόρεσε να εισχωρήσει μόνο στην Ισπανία.
Βεβαίως, αν στο μέτωπο των μεταλλαγμένων καλλιεργειών οι ευρωπαϊκές χώρες αντιστέκονται με σχετική επιτυχία, το μεγάλο πρόβλημα είναι στο ζήτημα της διατροφής.
Οι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ) εισβάλλουν στην Ευρώπη και στο πιάτο του κάθε ανύποπτου καταναλωτή κατ’ αρχήν μέσω της κτηνοτροφίας, καθώς πολύ μεγάλο μέρος των εισερχόμενων ζωοτροφών (ειδικά από τη Βόρεια, αλλά και Νότια Αμερική) προέρχονται από ΓΤΟ καλλιέργειες.
Η διαδικασία της καταγραφής των ζωοτροφών και της αναγραφής στο τελικό προϊόν έτσι ώστε να ενημερώνεται ο καταναλωτής («ιχνηλασιμότητα») δεν έχει ολοκληρωθεί.
Επίσης, σε μια σειρά συσκευασμένα προϊόντα διατροφής, κυρίως, έχουν εισχωρήσει μεταλλαγμένα. Κανονικά, για περιεκτικότητα άνω του 0,9% θα έπρεπε να αναγράφεται στα συστατικά η παρουσία ΓΤΟ.
Όπως έχουν δείξει έρευνες, η επισήμανση αυτή αποφεύγεται από πολλές εταιρείες, ενώ σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει μια απλή και εμφανής σήμανση των προϊόντων που περιέχουν μεταλλαγμένα.
Ορισμένοι ορκίζονται στην ελευθερία της αγοράς, αλλά κλείνουν τα μάτια στο δικαίωμα του πολίτη να γνωρίζει πριν αγοράσει...
